Skilnad mellom versjonar av «Sjølvljod»
Hopp til navigering
Hopp til søk
s (Eiliv moved page Sjølvljod to Sjølvljod) |
Inkje endringssamandrag |
||
| (Éin mellomversjon av den same brukaren er ikkje vist) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
'''Sjølvljod''' eller '''vokalar''' er [[ljod]] som vert laga av ein ubægd luftstraum gjenom munnen og som ber [[tala]] sjølv. Nemningi vert au nytta um [[bokstav]]ar som stend for sjølvljod. | '''Sjølvljod''' eller '''vokalar''' er [[ljod]] som vert laga av ein ubægd luftstraum gjenom munnen og som ber [[tala]] sjølv. Nemningi vert au nytta um [[bokstav]]ar som stend for sjølvljod. | ||
Norsk hev 14–15 sjølvljod som er skilljod, men i ljodlett stoda er det færre. Frumnorderlendsk hadde m.a. ''*ē'' og ''*ō'' i ljodlett stoda, men i [[Frumnorderlendsk#Yvergangstidi|yvergangstidi]] vart dei til ''a'', ''i'' eller ''u''. Døme: ''*haitē'' → ''heiti'', ''dagōʀ'' → ''dagar''. Same brøytet galdt òg samansette ord, t.d. ''ve-sæll'' → ''vesall'', ''*sig-vǫrðr'' → ''Sigurðr'', ''*Nið-sær'' → ''Nizir''. | |||
{| class=wikitable | |||
|+Ljodlett stoda | |||
! Gnorsk. || Nnorsk. || | |||
|- | |||
| a || a, å, ā || ''å'' og ''ā'' frå gamal nase-''a'', t.d. ''vikå'', ''vikā'' ← ''vikãn''. | |||
|- | |||
| i || e, i || ''i'' frå gamal nase-''i'', t.d. ''bygdi'' ← ''bygdĩn'', ''Døli'' ← ''Dǫlin''. | |||
|- | |||
| u || o, u || I midlandsmål er ''u'' vorti {{IPA|[ʉ]}}, medan nase-''u'' er vorte {{IPA|[u]}}, t.d. ''viko'' ← ''vikũn'' (''vokõ'' i Selbu). | |||
|} | |||
{| class=wikitable | |||
|+Ljodtung stoda | |||
! Gnorsk. || Nnorsk. | |||
|- | |||
| a || a | |||
|- | |||
| á || å | |||
|- | |||
| e || e (è) | |||
|- | |||
| é || e (é) | |||
|- | |||
| i || i (ì) | |||
|- | |||
| í || i (í) | |||
|- | |||
| o || o (ò) | |||
|- | |||
| ó || o (ó) | |||
|- | |||
| u || u (ù) | |||
|- | |||
| ú || u (ú) | |||
|- | |||
| y || y (ỳ) | |||
|- | |||
| ý || y (ý) | |||
|- | |||
| æ || æ | |||
|- | |||
| ø || ø (ø̀) | |||
|- | |||
| ǿ || ø (ǿ) | |||
|} | |||
Siste versjonen frå 6. april 2022 kl. 07:15
Sjølvljod eller vokalar er ljod som vert laga av ein ubægd luftstraum gjenom munnen og som ber tala sjølv. Nemningi vert au nytta um bokstavar som stend for sjølvljod.
Norsk hev 14–15 sjølvljod som er skilljod, men i ljodlett stoda er det færre. Frumnorderlendsk hadde m.a. *ē og *ō i ljodlett stoda, men i yvergangstidi vart dei til a, i eller u. Døme: *haitē → heiti, dagōʀ → dagar. Same brøytet galdt òg samansette ord, t.d. ve-sæll → vesall, *sig-vǫrðr → Sigurðr, *Nið-sær → Nizir.
| Gnorsk. | Nnorsk. | |
|---|---|---|
| a | a, å, ā | å og ā frå gamal nase-a, t.d. vikå, vikā ← vikãn. |
| i | e, i | i frå gamal nase-i, t.d. bygdi ← bygdĩn, Døli ← Dǫlin. |
| u | o, u | I midlandsmål er u vorti [ʉ], medan nase-u er vorte [u], t.d. viko ← vikũn (vokõ i Selbu). |
| Gnorsk. | Nnorsk. |
|---|---|
| a | a |
| á | å |
| e | e (è) |
| é | e (é) |
| i | i (ì) |
| í | i (í) |
| o | o (ò) |
| ó | o (ó) |
| u | u (ù) |
| ú | u (ú) |
| y | y (ỳ) |
| ý | y (ý) |
| æ | æ |
| ø | ø (ø̀) |
| ǿ | ø (ǿ) |