Skilnad mellom versjonar av «Spyrjeord»

Frå Mållekken
Hopp til navigering Hopp til søk
(Gjer til punktlista. Meir yversynlegt slik.)
Inkje endringssamandrag
 
(7 mellomliggjande versjonar av 3 brukarar er ikkje viste)
Line 6: Line 6:
* '''Korleis''' – Spỳr etter visi ved eitkvart:
* '''Korleis''' – Spỳr etter visi ved eitkvart:
*: ''Korleis veit du det?''
*: ''Korleis veit du det?''
* '''Korso''' – Hev same tydingi som ''korleis''. Stuttform ''koss''.
** '''Korso''' – Hev same tydingi som ''korleis''. Stuttform ''koss''.
* '''Kva''' – Spỳr etter saki:
* '''Kva''' – Spỳr etter saki:
*: ''Kva er det um å gjera? Kva med?''
*: ''Kva er det um å gjera? Kva med?''
Line 23: Line 23:
*: ''Kvi'' er upphavleg [[sidefall]]sform av ''kva''.
*: ''Kvi'' er upphavleg [[sidefall]]sform av ''kva''.
** '''Kvifor''' – Hev same tydingi som ''kvi''.
** '''Kvifor''' – Hev same tydingi som ''kvi''.
* '''Kvår''' – Tyder «kven eller kva av tvo»:
* '''Kvår''' – Tyder «kven eller kva av tvo»:
*: ''Kvår vil du hava: is eller sjokolade?''
*: ''Kvår vil du hava: is eller sjokolade?''
* '''Når''' – Spỳr etter tidi:
* '''Når''' – Spỳr etter tidi:
*: ''Når vert du ferdug?''
*: ''Når vert du ferdug?''
*: Vert òg skrive ''nær''.
* '''Nær''' – Same som ''når''.


==Avvikande former==
==Avvikande former==
Line 36: Line 34:


* '''Hokke''' – Tyder ''kven'' og ''kva for ein''. Kjem av [[gamalnorsk|gn]]. ''hvaðki'' og fulla ''hvílíkan'' ( > ''hulkan''). Vert au bøygt i [[kyn]]: ''hokken, hokki, hokke''.
* '''Hokke''' – Tyder ''kven'' og ''kva for ein''. Kjem av [[gamalnorsk|gn]]. ''hvaðki'' og fulla ''hvílíkan'' ( > ''hulkan''). Vert au bøygt i [[kyn]]: ''hokken, hokki, hokke''.
* '''Hosse''' – Svarar til ''korso'' (''korleis'').
* '''Hosse''' – Svarar til ''korso'' (''korleis''). Finst au med ''-n'': ''hossen''.
*: Av andre målføreformer er ''hossi'' (''-ø-'') og ''hòsi'' i Telemark, og ''(h)åssen'' på Sudaustlandet.
* '''Hoss''' - Svarar til ''koss'' (stuttform).
* '''Hor''' – Svarar til ''kvar'' og ''kor''.
* '''Hor''' – Svarar til ''kvar'' og ''kor''.
* '''Horleis''' – Svarar til ''korleis''.
* '''Horleis''' – Svarar til ''korleis''.
* '''Hot''' – Svarar til ''kva(t)''. t-en vert halden med di han ofte vert [[uttala]] i [[målføri]], t.d. i Telemark og i Austfold.
* '''Hot''' – Svarar til ''kva(t)''. t-en vert halden med di han ofte vert [[uttala]] i [[målføri]], t.d. i Telemark og i Austfold.
* '''Hotfor''' - Tyder ''kvifor'' (og svarar til ''kva-for'').
[[Kategori:Listor]]

Siste versjonen frå 31. august 2023 kl. 10:30

Spyrjeord vert nytta i ei setning til å spyrja etter eit umstende i samanhanget setningi skildrar. Spyrjeordi er gjerne skifte i spyrjande varaord og spyrjande medord, etter vanleg ordklasseskipnad.

Høgnorske hovudformer

  • Kor – Spỳr etter munen i eitkvart:
    Kor ofte er du innum?
  • Korleis – Spỳr etter visi ved eitkvart:
    Korleis veit du det?
    • Korso – Hev same tydingi som korleis. Stuttform koss.
  • Kva – Spỳr etter saki:
    Kva er det um å gjera? Kva med?
  • Kva for – Spỳr etter det einskilde:
    Kva (for) gjenta er detta? Kva for ein er du?
  • Kvar – Spỳr etter staden:
    Kvar sit du?
    • Kvadan – Spỳr etter staden eitkvart kjem frå:
      Kvadan kjem du?
    • Kvart – Spỳr etter staden eitkvart skal til:
      Kvart gjeng du?
  • Kven – Spỳr etter folk (stundom dyr og andre ting au):
    Kven er du? Kven er denne boki åt?
  • Kvi – Spỳr etter årsaki til eller fyremålet ved eitkvart:
    Kvi fór du so åt? :
    Kvi er upphavleg sidefallsform av kva.
    • Kvifor – Hev same tydingi som kvi.
  • Kvår – Tyder «kven eller kva av tvo»:
    Kvår vil du hava: is eller sjokolade?
  • Når – Spỳr etter tidi:
    Når vert du ferdug?
  • Nær – Same som når.

Avvikande former

H-former

Spyrjeordi på h- er vanlege i målføri på mykje av Austlandet og svarar til formene på kva- (og ko-). Upphavet er ein yvergang hva- > ho- i gamalnorsk. Desse formene er mykje attåt ordbokfeste av di dei au eig heime i folkevisone.

  • Hokke – Tyder kven og kva for ein. Kjem av gn. hvaðki og fulla hvílíkan ( > hulkan). Vert au bøygt i kyn: hokken, hokki, hokke.
  • Hosse – Svarar til korso (korleis). Finst au med -n: hossen.
    Av andre målføreformer er hossi (-ø-) og hòsi i Telemark, og (h)åssen på Sudaustlandet.
  • Hoss - Svarar til koss (stuttform).
  • Hor – Svarar til kvar og kor.
  • Horleis – Svarar til korleis.
  • Hot – Svarar til kva(t). t-en vert halden med di han ofte vert uttala i målføri, t.d. i Telemark og i Austfold.
  • Hotfor - Tyder kvifor (og svarar til kva-for).