Samnorsk

Samnorsk er ein målideologi som gjeng ut på at norsk og norskdansk skal samlast i eitt blandingsmål. Serleg med målbrigdet i 1938 vart denne ideologien rådande i offisiell nynorsk, og endå samnorsken vart avskriven som offisiell målpolitikk sist på 1900-talet, heng systembroti frå denne tidi enno att i den rettskrivingi. Dette er dei mest synlege skilmerki millom høgnorsk og statsnynorsk, endå ordfanget i grunnen hev meir å segja.

Innstillingi frå Språkrådet 1. april 2011 til ny offisiell rettskriving for nynorsk syner at samnorskideologien framleis er rådande der, berre under løyndenamnet «modernisering».

Døme på skjepla måldrag

Medljodverket

• -d-/-d: brei for breid, derimot stend raud; leia og leiing for leida og leiding, derimot stend leidning
• -gj-/-g: seia, seier for segja, segjer, mot sagde, sagt; bøya for bøygja, derimot bøygning; tjue for tjuge, derimot tjug; nøyen for nøgjen, mot nøgnare
• -mb: lam for lamb, derimot stend dramb
• -rd: i fjor for i fjord, mot vanleg ord, bord osb. <rd> samstevjast med uttala [ɽ] i austnorsk

Sjølvljodverket

• i: bel for bìl og leva for lìva, derimot stend til, skip, skipa
• y: spørja for spyrja, derimot stend byrja; like eins vert det gjort skilnad på hølja («regna») og hylja («gøyma»), som læt likt i alle målføri

Døme på skjepla einskildord

• alvor for ålvor – fyrelekken i norsk er ål- eller all-, ikkje «al-»: ålmenning, allkunnig
• ansvar for andsvar – fyrelekken i norsk er and-, ikkje «an-»: andføtes, andbakkes

Døme på samanskjepling

• leie og leie for (eit) lægje og (ei) leida
• teie og teie for (å) tegja og (å) tæja

Døme på avnorsking

• a for å: fare, plage for fåre, plåga

Døme på rang grammatikk

• «eit vitug framlegg» for «eit vitugt framlegg»