Skilnad mellom versjonar av «Frumnorderlendsk»
Hopp til navigering
Hopp til søk
s (→Sjølvljodane) |
|||
| Line 51: | Line 51: | ||
* /o/ er ein seinare framvokster i frumnorderlendsk; jfr. fg. *''hultijaz'' > ''holtijaz'' (Gallehus) og etter [[a-ljodbrigde]] ''*hurna'' > ''horna'' (Gallehus) > gn. ''horn''. | * /o/ er ein seinare framvokster i frumnorderlendsk; jfr. fg. *''hultijaz'' > ''holtijaz'' (Gallehus) og etter [[a-ljodbrigde]] ''*hurna'' > ''horna'' (Gallehus) > gn. ''horn''. | ||
* I sein frumgermansk tid vart IE */ei/ til einskildsjølvljod ''ē²'', som førde til at upphavleg fg. /e:/, ''ē¹'', vart opnare (/æ:/) og sidan gjekk yver til /a:/ (jfr. ''makija''). Eit døme på ''ē²'' er ''lét'' (ft. av ''lata''). | * I sein frumgermansk tid vart IE */ei/ til einskildsjølvljod ''ē²'', som førde til at upphavleg fg. /e:/, ''ē¹'', vart opnare (/æ:/) og sidan gjekk yver til /a:/ (jfr. ''makija''). Eit døme på ''ē²'' er ''lét'' (ft. av ''lata''). | ||
Frumnorderlendsk hadde tri tviljodar: | |||
* /ai/ '''stainaR''' | |||
* /au/ '''laukaR''' | |||
* /eu/ (/iu/ fyre ''i'' eller ''o'' i stavingi etter) | |||
=== Medljodane === | === Medljodane === | ||
Versjonen frå 4. august 2007 kl. 01:50
Frumnorderlendsk er namnet på det norderlendske målstiget frå 200 til 500 e. Kr.; det eldste skriftlege vitnemålet um norderlendsk. Tidi etter fram til 700 kallar ein yvergangstidi (synkopetidi).
Målvald
Vitnemål
Runeinnskrifter
Lånord
Formverk
Ljodverk
Stavingstyngd
Sjølvljodane
| lange | stutte | |||
|---|---|---|---|---|
| fremre | attare | fremre | attare | |
| høg | /i:/ | /u:/ | /i/ | /u/ |
| millomhøg | /e:/ | /o:/ | /e/ | /o/ |
| låg | /a:/ | /a/ | ||
- /o/ er ein seinare framvokster i frumnorderlendsk; jfr. fg. *hultijaz > holtijaz (Gallehus) og etter a-ljodbrigde *hurna > horna (Gallehus) > gn. horn.
- I sein frumgermansk tid vart IE */ei/ til einskildsjølvljod ē², som førde til at upphavleg fg. /e:/, ē¹, vart opnare (/æ:/) og sidan gjekk yver til /a:/ (jfr. makija). Eit døme på ē² er lét (ft. av lata).
Frumnorderlendsk hadde tri tviljodar:
- /ai/ stainaR
- /au/ laukaR
- /eu/ (/iu/ fyre i eller o i stavingi etter)
Medljodane
Bøygjingsverk
| eintal | mangtal | |
|---|---|---|
| Nom. | dagaR | dagōR |
| Gen. | dagas | *dagō |
| Dat. | dagai | dagumR |
| Akk. | daga | *dagann |
Målbrigde i frumnorderlendsk
- 1. fg. /e:/ (el /æ:/) > fn. /a:/.
Fg. *mēkija- > fn. makija akk. av seinare gn. nom. mækir (sverd). Yvergangen frå a til æ i mækir kjem etter i-ljodbrigde. Jfr. finsk miekke og got. mēkeis (/me:ki:s/). Jfr. òg got. mēna og gn. máni.
- 2. n kverv fyre s med verderlagslengjing.
fn. ansuR (heiden gud) > gn. áss (got. ans) Jfr. gn. áss (ås, bjelke) og ansas i finsk; gn. gás og tysk Gans; gn. ást og got. ansts og gn. unna (verb).