Skilnad mellom versjonar av «Lagord»
Hopp til navigering
Hopp til søk
| Line 10: | Line 10: | ||
Den sterke lagordsbøygjingi fylgjest vanleg åt med namnord i ubundi form: '''''God''' mat, ei '''leiki''' kjetta''. | Den sterke lagordsbøygjingi fylgjest vanleg åt med namnord i ubundi form: '''''God''' mat, ei '''leiki''' kjetta''. | ||
{| align=right border="2" cellpadding=" | {| align=right border="2" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size:70%;" | ||
|+ Utsyn yver alderdomlege og målførelege former | |+ Utsyn yver alderdomlege og målførelege former | ||
|- | |- | ||
| Line 40: | Line 40: | ||
Som ''leiken'' gjeng lagord med etterlekken ''-en'': ''gjeven'', ''mogen'', ''uvyrden'', ''vaksen''. | Som ''leiken'' gjeng lagord med etterlekken ''-en'': ''gjeven'', ''mogen'', ''uvyrden'', ''vaksen''. | ||
<br>[[Uttala]]: ''k'' og ''g'' fær vanleg linn uttala fyre ''-en, -i, -e'': ''leiken'' [<sup><small>2</small></sup>leiçen], ''leiki'' [<sup><small>2</small></sup>leiçi]. | <br>[[Uttala]]: ''k'' og ''g'' fær vanleg linn uttala fyre ''-en, -i, -e'': ''leiken'' [<sup><small>2</small></sup>leiçen], ''leiki'' [<sup><small>2</small></sup>leiçi]. | ||
<br>Avbrigde: For hokyn ''-i'' kann ein au skriva ''-a''. Etter [[midlandsnormalen]] er | <br>Avbrigde: For hokyn ''-i'' kann ein au skriva ''-a''. Etter [[midlandsnormalen]] er bøygjingsformene ''-in, -i, -i, -ne''. | ||
Formene i [[bøygjingsfall]] og andre serlege former vert helst nytta i målførelìta eller alderdomlegt mål, skaldskap, og ikkje minst i faste ordlag: ''ei gomol kona, på langan veg, med godo, i heilo, å nyo, allra best, longo''. | |||
=== Linn bøygjing === | === Linn bøygjing === | ||
Den linne lagordsbøygjingi fylgjest vanleg åt med namnord i bundi form: ''Den '''gode''' maten, '''leikne''' kjetta mi''. | Den linne lagordsbøygjingi fylgjest vanleg åt med namnord i bundi form: ''Den '''gode''' maten, '''leikne''' kjetta mi''. | ||
{| align=right border="2" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size:70%;" | |||
|+ Utsyn yver alderd. og målfør. former | |||
|- | |||
| rowspan=2 style="background:#f2f2f2" | || colspan=3 style="background:#f2f2f2" | eintal || style="background:#f2f2f2" | mangtal | |||
|- | |||
| style="background:#f2f2f2" | hannkyn || style="background:#f2f2f2" | hokyn || style="background:#f2f2f2" | inkjekyn || style="background:#f2f2f2" | alle kyn | |||
|- | |||
| style="background:#f2f2f2" | [[nemnefall|N]] [[underfall|U]] [[eigefall|E]] || rowspan=2 | ''gode'' || rowspan=2 colspan=2 | ''goda'' || ''gode'' | |||
|- | |||
| style="background:#f2f2f2" | [[sidefall|S]] || ''godom'' | |||
|} | |||
{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align:center; margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" | {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align:center; margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" | ||
Versjonen frå 21. mai 2009 kl. 15:01
Lagord eller eigenskapsord, adjektiv er ei klassa av ord som segjer kva lag (tilstand) noko er i, eller kva eigenskap det hev.
Lagordi vert bøygde på tvo viser:
- i samsvar med namnordi dei stend til: i kyn, tal og kjenne, d.e. bundi/ubundi (linn/sterk) form, og serhøves i grammatiske fall
- i samanlikning av i kor stor mun laget/eigenskapen gjeld: i grunnmun, høgaremun og høgstemun
Samsvarsbøygjing
Sterk bøygjing
Den sterke lagordsbøygjingi fylgjest vanleg åt med namnord i ubundi form: God mat, ei leiki kjetta.
| eintal | mangtal | |||||
| hannkyn | hokyn | inkjekyn | hannkyn | hokyn | inkjekyn | |
| N | goder | god | godt | gode | goda | gode |
| U | godan | |||||
| E | gods | godra | gods | godra | ||
| S | godom | godre | godo | godom | ||
| eintal | mangtal | ||
| hannkyn | hokyn | inkjekyn | alle kyn |
| god | godt | gode | |
| leiken | leiki | leike | leikne |
Som god gjeng flest alle lagord, døme: blodug, gul, heilag, mjuk, modig, norsk, raud, stor, storleg, vond.
Som leiken gjeng lagord med etterlekken -en: gjeven, mogen, uvyrden, vaksen.
Uttala: k og g fær vanleg linn uttala fyre -en, -i, -e: leiken [2leiçen], leiki [2leiçi].
Avbrigde: For hokyn -i kann ein au skriva -a. Etter midlandsnormalen er bøygjingsformene -in, -i, -i, -ne.
Formene i bøygjingsfall og andre serlege former vert helst nytta i målførelìta eller alderdomlegt mål, skaldskap, og ikkje minst i faste ordlag: ei gomol kona, på langan veg, med godo, i heilo, å nyo, allra best, longo.
Linn bøygjing
Den linne lagordsbøygjingi fylgjest vanleg åt med namnord i bundi form: Den gode maten, leikne kjetta mi.
| eintal | mangtal | |||
| hannkyn | hokyn | inkjekyn | alle kyn | |
| N U E | gode | goda | gode | |
| S | godom | |||
| eintal & mangtal |
| alle kyn |
| gode |
| leikne |