Skilnad mellom versjonar av «Ljodlæra»
Hopp til navigering
Hopp til søk
| Line 5: | Line 5: | ||
=Høgnorsk ljodlæra= | =Høgnorsk ljodlæra= | ||
Dagnært [[høgnorsk]]t talemål byggjer på ljodi i dei nedervde norske [[målføri]] og vert difor frambore på ulik vis alt etter landslùten talaren er frå eller soknar til. | Dagnært [[høgnorsk]]t talemål byggjer på ljodi i dei nedervde norske [[målføri]] og vert difor [[framburd|frambore]] på ulik vis alt etter landslùten talaren er frå eller soknar til. | ||
==[[Sjølvljod]]== | ==[[Sjølvljod]]== | ||
==[[Medljod]]== | ==[[Medljod]]== | ||
::{| style="text-align:center; border:1px solid darkgray; background:#f9f9f9" cellpadding=3 cellspacing=0 | ::{| style="text-align:center; border:1px solid darkgray; background:#f9f9f9" cellpadding=3 cellspacing=0 | ||
| Line 99: | Line 100: | ||
|} | |} | ||
::'''Tavla''': Medljod i norskt mål. Austlege ljod i <font color="red">raudt</font>, vestlege i <font color="green">grønt</font>, nordlege i <font color="blue">blått</font>. [[Skilljod|Avbrigdeljod]] i (klomber). Målførelege eller alderdomlege ljod i <font color="grey">grått</font>. | ::'''Tavla''': Medljod i norskt mål. Austlege ljod i <font color="red">raudt</font>, vestlege i <font color="green">grønt</font>, nordlege i <font color="blue">blått</font>. [[Skilljod|Avbrigdeljod]] i (klomber). Målførelege eller alderdomlege ljod i <font color="grey">grått</font>. | ||
=== Samlæte === | |||
Når tvo eller fleire ljod fylgjer etter einannan, kann dei brigdast etter faste mynster. I norsk gjeld dette serleg for ljodsamband med [ɾ] og [ɽ] i [[austnorsk]], som danar ulike [[gomeljod]]. | |||
Versjonen frå 21. mai 2009 kl. 20:41
Ljodlæra åt eit mål tek fyre seg korleis ljodi i målet vert uttala (fonetikk) og kva verkan dei hev (fonologi eller fonemikk). Med i dette bilætet høyrer au tyngd og tone.
Dessutan tek den sogelege ljodlæra fyre seg korleis ljodi hev skift gjenom tidene.
Høgnorsk ljodlæra
Dagnært høgnorskt talemål byggjer på ljodi i dei nedervde norske målføri og vert difor frambore på ulik vis alt etter landslùten talaren er frå eller soknar til.
Sjølvljod
Medljod
Tvilippe- Tannlippe- Tann- Gome- Tungerygg- Tungerot- Uv- Barke- Naseljod m (ɱ) n ɳ ɲ ŋ Stengeljod p
(pʰ)b t
(tʰ)d ʈ
(ʈʰ)ɖ tʲ dʲ k
(kʰ)g (ʔ) Loseljod cç ɟʝ Gnikeljod
(kvisleljod)f s ð ʃ ç ʝ h (ɦ) Næmeljod
(sidelagt)ʋ
l
ɭj
ʎɣ
ʁ
Rulleljod
Slagljodr
ɾ
ɽ
- Tavla: Medljod i norskt mål. Austlege ljod i raudt, vestlege i grønt, nordlege i blått. Avbrigdeljod i (klomber). Målførelege eller alderdomlege ljod i grått.
Samlæte
Når tvo eller fleire ljod fylgjer etter einannan, kann dei brigdast etter faste mynster. I norsk gjeld dette serleg for ljodsamband med [ɾ] og [ɽ] i austnorsk, som danar ulike gomeljod.