Skilnad mellom versjonar av «Spyrjeord»
(→Kvi) |
|||
Line 40: | Line 40: | ||
Spỳr etter årsaki til eller fyremålet ved eitkvart: | Spỳr etter årsaki til eller fyremålet ved eitkvart: | ||
: ''Kvi fór du so åt?'' | : ''Kvi fór du so åt?'' | ||
''Kvi'' er upphavleg [[sidefall]]sform av ''kva''. | |||
====Kvifor==== | ====Kvifor==== |
Versjonen frå 4. juni 2010 kl. 20:02
Spyrjeord vert nytta i ei setning til å spyrja etter eit umstende i samanhanget setningi skildrar. Spyrjeordi er gjerne skifte i spyrjande varaord og spyrjande medord, etter vanleg ordklasseskipnad.
Høgnorske hovudformer
Kor
Spỳr etter munen i eitkvart:
- Kor ofte er du innum?
Korleis
Spỳr etter visi ved eitkvart:
- Korleis veit du det?
Korso
Hev same tydingi som korleis. Stuttform koss.
Kva
Spỳr etter saki:
- Kva er det um å gjera? Kva med?
Kva for
Spỳr etter det einskilde:
- Kva (for) gjenta er detta? Kva for ein er du?
Kvar
Spỳr etter staden:
- Kvar sit du?
Kvadan
Spỳr etter staden eitkvart kjem frå:
- Kvadan kjem du?
Kvart
Spỳr etter staden eitkvart skal til:
- Kvart gjeng du?
Kven
Spỳr etter folk (stundom dyr og andre ting au):
- Kven er du? Kven er denne boki åt?
Kvi
Spỳr etter årsaki til eller fyremålet ved eitkvart:
- Kvi fór du so åt?
Kvi er upphavleg sidefallsform av kva.
Kvifor
Hev same tydingi som kvi.
Kvår
Tyder «kven eller kva av tvo»:
- Kvår vil du hava: is eller sjokolade?
Når
Spỳr etter tidi:
- Når vert du ferdug?
Avvikande former
H-former
Spyrjeordi på h- er vanlege i målføri på mykje av Austlandet og svarar til formene på kva- (og ko-). Upphavet er ein yvergang hva- > ho- i gamalnorsk. Desse formene er mykje attåt ordbokfeste av di dei au eig heime i folkevisone.
Hokke
Tyder kven og kva for ein. Kjem av gn. hvaðki og fulla hvílíkan ( > hulkan). Vert au bøygt i kyn: hokken, hokki, hokke.
Hosse
Svarar til korso (korleis).
Hor
Svarar til kvar og kor.
Horleis
Svarar til korleis.
Hot
Svarar til kva(t). t-en vert halden med di han ofte vert uttala i målføri, t.d. i Telemark og i Austfold.