Skilnad mellom versjonar av «Vikedagane»
s (+islendske namn) |
s (+ordsoga) |
||
| Line 15: | Line 15: | ||
Tilsvarande latinske namn er ''dies Martis'' som tyder ‘dagen hans Mars’, stridsguden i romersk gudekunna, same som Ty er i norrøn. | Tilsvarande latinske namn er ''dies Martis'' som tyder ‘dagen hans Mars’, stridsguden i romersk gudekunna, same som Ty er i norrøn. | ||
''Ty'' kjem av [[frumgermansk]] *''tīwaz'', [[frumindoeuropeisk]] *''deywós'' ‘gud’, frå *''dyew-'' ‘himel’. | |||
På islendsk vert dagen kalla ''þriðjudagur'' ‘tridjedag’. | På islendsk vert dagen kalla ''þriðjudagur'' ‘tridjedag’. | ||
| Line 21: | Line 24: | ||
Tilsvarande latinske namn er ''dies Mercurii'' som tyder ‘dagen hans Merkur’, guden for ferd og tjuvskap. | Tilsvarande latinske namn er ''dies Mercurii'' som tyder ‘dagen hans Merkur’, guden for ferd og tjuvskap. | ||
''Odin'' kjem av [[frumgermansk]] *''Wōdanaz'' av *''wōdaz'', [[frumindoeuropeisk]] *''weh₂t-'' ‘rasande’, jf. nn. ''od''. | |||
På islendsk vert dagen kalla ''miðvikudagur' ‘midvikedag’. | På islendsk vert dagen kalla ''miðvikudagur' ‘midvikedag’. | ||
| Line 30: | Line 36: | ||
Tilsvarande latinske namn er ''dies Iovis'' som tyder ‘dagen hans Jupiter’, kongen hjå gudane i romersk gudekunna. | Tilsvarande latinske namn er ''dies Iovis'' som tyder ‘dagen hans Jupiter’, kongen hjå gudane i romersk gudekunna. | ||
''Tor'' kjem av [[frumgermansk]] *''þunraz'' ‘tora’, frå [[frumindoeuropeisk]] *''(s)tenh₂-''. | |||
På islendsk vert dagen kalla ''fimmtudagur'' ‘femtedag’. | På islendsk vert dagen kalla ''fimmtudagur'' ‘femtedag’. | ||
Versjonen frå 30. mars 2018 kl. 17:45
Vikedagane hev på norsk sernamn som gjeng attende til samgermansk tid, då dagane fekk namn etter latinskt mynster. Her fylgjer ordsoga åt dei einskilde dagane.
Sundag
Namnet sundag kjem av gamalnorsk sunnadagr og tyder ‘dagen åt soli’.
Tilsvarande latinske namn er dies Solis som au tyder ‘dagen åt soli’.
Måndag
Namnet måndag kjem av gamalnorsk mánadagr ‘dagen åt månen’.
Tilsvarande latinske namn er dies Lunae som au tyder ‘dagen åt månen’.
Tysdag
Namnet tysdag kjem av gamalnorsk týsdagr ‘dagen hans Ty’
Tilsvarande latinske namn er dies Martis som tyder ‘dagen hans Mars’, stridsguden i romersk gudekunna, same som Ty er i norrøn.
Ty kjem av frumgermansk *tīwaz, frumindoeuropeisk *deywós ‘gud’, frå *dyew- ‘himel’.
På islendsk vert dagen kalla þriðjudagur ‘tridjedag’.
Onsdag
Namnet onsdag kjem av gamalnorsk óðinsdagr ‘dagen hans Odin’.
Tilsvarande latinske namn er dies Mercurii som tyder ‘dagen hans Merkur’, guden for ferd og tjuvskap.
Odin kjem av frumgermansk *Wōdanaz av *wōdaz, frumindoeuropeisk *weh₂t- ‘rasande’, jf. nn. od.
På islendsk vert dagen kalla miðvikudagur' ‘midvikedag’.
Mikedag
Eit anna namn på onsdag er mikedag. Det er ei kortform av midvikedag som kjem av gamalnorsk miðvikudagr.
Torsdag
Namnet torsdag kjem av gamalnorsk þórsdagr ‘dagen hans Tor’.
Tilsvarande latinske namn er dies Iovis som tyder ‘dagen hans Jupiter’, kongen hjå gudane i romersk gudekunna.
Tor kjem av frumgermansk *þunraz ‘tora’, frå frumindoeuropeisk *(s)tenh₂-.
På islendsk vert dagen kalla fimmtudagur ‘femtedag’.
Fredag
Namnet fredag kjem av gamalnorsk frjádagr og hev soleîs rettare typeformi <frædag> som grunnlag for uttala i målføri.
Det latinske fyredømet er dies Veneris ‘dagen hennar Venus’, og for Venus er komi disi Frigg eller Frøya. På gamalnorsk hét dagen freyjudagr au. Formi frjádagr i staden for *friggjardagr må vera eit lån frå eit sudlegare germanskt mål, jf. til dømes gamalhøgtysk Frîatac utan norderlendsk skjerping.
Frigg kjem av frumgermansk *frijjō, frumindoeuropeisk *prihjā ‘elska kona’, skyldt m.a. frilla.
Frøya kjem av frumgermansk *frawjō ‘fruva, høgvyrd kona’, skyldt ord som fyre.
På islendsk vert dagen kalla föstudagur ‘fastedag’.
Laurdag
Namnet laurdag kjem av gamalnorsk laugardagr ‘laugedag’.
Tilsvarande latinske namn er dies Saturni og tyder ‘dagen hans Saturn’, guden for jordbruk.