Skilnad mellom versjonar av «Norsk Ordbog med dansk Forklaring (1873)»
Inkje endringssamandrag |
s (Dagførde årtal og lekk, og lagde til ny (utførande) lekk. Elles småbrigde, m.a. av rangtyding i digitaliseringi hjå Aasen-tunet (etc. for ↄ: / dvs.)) |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
'''''Norsk Ordbog''''' vart utgjevi i juni 1873. Ein held henne for å vera hovudverket åt [[Ivar Aasen]]. Ordboki byggjer på ''Ordbog over det norske Folkesprog'', ho kom ut i 1850. ''Norsk Ordbog'' inneheld 45 000 uppslagsord, medan fyregangaren hadde 25 000. Enno er ''Norsk Ordbog'' grunnsteinen i den [[høgnorsk|norsk]]e ordbokheimen, etter drjugt | '''''Norsk Ordbog''''' vart utgjevi i juni 1873. Ein held henne for å vera hovudverket åt [[Ivar Aasen]]. Ordboki byggjer på ''Ordbog over det norske Folkesprog'', ho kom ut i 1850. ''Norsk Ordbog'' inneheld 45 000 uppslagsord, medan fyregangaren hadde 25 000. Enno er ''Norsk Ordbog'' grunnsteinen i den [[høgnorsk|norsk]]e ordbokheimen, etter drjugt 140 år. | ||
''Norsk Ordbog'' er meir en berre ei ordbok. Aasen hev skrive utførlege teigar der ein kann lesa um breidsla og [[framburd]] i dei norske [[målføri]] og dessutan upphavet åt [[ord]]et. Jamnan er avbrigde i andre skylde mål nemnde. | ''Norsk Ordbog'' er meir en berre ei ordbok. Aasen hev skrive utførlege teigar der ein kann lesa um breidsla og [[framburd]] i dei norske [[målføri]] og dessutan upphavet åt [[ord]]et. Jamnan er avbrigde i andre skylde mål nemnde. | ||
| Line 5: | Line 5: | ||
Døme på ein teig i ''Norsk Ordbog'': | Døme på ein teig i ''Norsk Ordbog'': | ||
<blockquote>'''risa''' | <blockquote> | ||
( | '''risa''' (ii), v.n. ('''ris''', '''reis''', '''riset''', i’), '''1)''' reise sig, staae op, komme paa Fødderne. ''Han var so veik, at han vann ikkje risa''. G. N. ''rísa''; Ang. ''rísan'' (Eng. ''rise''); Goth. ''reisan''. Mest brugl. i de sydligere Egne; paa Sdm. kun om at reise sig på Bagbenerne, om Dyr; f. Ex. ''Bjørnen reis upp og vilde slaa''. (Jf. reisa). — '''2)''' komme sig, forvinde et Tab eller en Skade. Nordre Berg. og fl. ''Han ris ikkje etter det so snart'': han forvinder ikke det Tab saa let. ''D’er ikkje meir Skade, en at ein ris no etter det''. — '''3)''' kneise, rage frem, række høit op; ogsaa: optage et stort Rum. Tel. Nhl. Sdm. Gbr. og fl. ''Det var ikkje so myket, som det reis til''. (Jf. ruva). ''Dei risa svært, desse nye Husi'' (ↄ: de rage høit op). Jf. Ris (i’) og Rise. — Endelig har Ordet en afvigende Betydning i Forbindelsen: ''risa yver'', ↄ: falde over til Siden, falde med sin hele Længde, likesom en Stok. Sdm. og fl. (Andre St. rida yver). Jf. Ght. ''rísan'', som betyder baade stige og falde. | ||
</blockquote> | </blockquote> | ||
==På netet== | ==På netet== | ||
[ | [https://www.aasentunet.no/ivar-aasen/dikt-og-verk/norsk-ordbog/ Umtala og elektronisk utgåva hjå Aasentunet] | ||
[http://ordboki.no/aasen/ Norsk Ordbog som netordbok] | |||
==Kjelda== | ==Kjelda== | ||
Fyreordet og den grundige innleidingi i 2003-utgåva av ''Norsk Ordbog'', ved Kristoffer Kruken og Terje Aarset. | Fyreordet og den grundige innleidingi i 2003-utgåva av ''Norsk Ordbog'', ved Kristoffer Kruken og Terje Aarset. | ||
Versjonen frå 21. februar 2021 kl. 12:28
Norsk Ordbog vart utgjevi i juni 1873. Ein held henne for å vera hovudverket åt Ivar Aasen. Ordboki byggjer på Ordbog over det norske Folkesprog, ho kom ut i 1850. Norsk Ordbog inneheld 45 000 uppslagsord, medan fyregangaren hadde 25 000. Enno er Norsk Ordbog grunnsteinen i den norske ordbokheimen, etter drjugt 140 år.
Norsk Ordbog er meir en berre ei ordbok. Aasen hev skrive utførlege teigar der ein kann lesa um breidsla og framburd i dei norske målføri og dessutan upphavet åt ordet. Jamnan er avbrigde i andre skylde mål nemnde.
Døme på ein teig i Norsk Ordbog:
risa (ii), v.n. (ris, reis, riset, i’), 1) reise sig, staae op, komme paa Fødderne. Han var so veik, at han vann ikkje risa. G. N. rísa; Ang. rísan (Eng. rise); Goth. reisan. Mest brugl. i de sydligere Egne; paa Sdm. kun om at reise sig på Bagbenerne, om Dyr; f. Ex. Bjørnen reis upp og vilde slaa. (Jf. reisa). — 2) komme sig, forvinde et Tab eller en Skade. Nordre Berg. og fl. Han ris ikkje etter det so snart: han forvinder ikke det Tab saa let. D’er ikkje meir Skade, en at ein ris no etter det. — 3) kneise, rage frem, række høit op; ogsaa: optage et stort Rum. Tel. Nhl. Sdm. Gbr. og fl. Det var ikkje so myket, som det reis til. (Jf. ruva). Dei risa svært, desse nye Husi (ↄ: de rage høit op). Jf. Ris (i’) og Rise. — Endelig har Ordet en afvigende Betydning i Forbindelsen: risa yver, ↄ: falde over til Siden, falde med sin hele Længde, likesom en Stok. Sdm. og fl. (Andre St. rida yver). Jf. Ght. rísan, som betyder baade stige og falde.
På netet
Umtala og elektronisk utgåva hjå Aasentunet
Kjelda
Fyreordet og den grundige innleidingi i 2003-utgåva av Norsk Ordbog, ved Kristoffer Kruken og Terje Aarset.