Skilnad mellom versjonar av «Brukar:Eiliv/Gudenamn»

Siste versjonen frå 26. juni 2022 kl. 01:20

Detta er berre ei lista yver namn frå dei norrøne sogone og slik eg trur dei vert i dag etter ymis ljodvokster. Med uttalor.

Namni er ofte godt umsette eller umgjorde i dei landsmålske umsetjingane, men nokre av dei mest kjende hev range og unorske former i dag. Til dømes Odin med -in og einstavingstonelag der det skulde ha rima på lagordet stoden. Elles ei rekkja namn med einstavingstonelag, som Frøya som lyt rima på trøya.

Ỳ, ì og è i uttaleskrifti er meint til å skilja ljodi, men hev ingi fastsett uttala. Dei kann difor fritt verta ø, é og æ i uttala: Bỳllist → Bøllist, Bøllest; Gjèr → Gjær.

Der eit anna avbrigde av uttala høver betre til målføret er det inkje i vegen for å nytta detta, soleis at ein ikkje må nytta ei form frå eit anna målføre. T.d. Skug(g)uł for Skogul. Namni er no sams eigedom, og medan me hev éi hovudform i skrift er ei tenkt målføreleg framvokster ikkje mindre rett en t.d. Mjǫllnir → Mjølne.

Når ein umset norrøne namn til norsk er det gjerne eit mål å fylgja ei ålmenn og venta framvokster. Det same gjeld med jamvektsord. Soleis Velja, Lòka, Braga, Gjøma o. s. fr. I målføre der jamvektsord hev full utjamning er desse inkje undantak og ein kann godt segja Bråggå og Låkkå for Brage og Loke, som dei var nedervde norske namn. Den rettaste formi (d.e. beste umsetjingi) er ho som glid naturlegast inn i målet. So framt ein ikkje ser på slike målførelege drag som uproduktive leivder som ikkje høver på nyare tilfang.

ll og nn, eller rl og rn, hev j-fengjing (llj, d.e. /ʎ/) og segmentasjon (dl eller dd) der detta høyrer heime i målføret: Fùllja (Fùllje) eller Fùdla, Fùdda, og Nannja (Nannje) eller Nadna, for Fulla og Nanna (Nepsdotter).

Etter gamal norsk namnesed fylgjer namni framvoksteren åt namnord på den visi at kvennmannsnamn på -a hev -e i dei målføri der anna linnt hokyn hev -e. Som ålmenne Tove for Tova, eller Hæge [²hɛːɡə] for Helga i Råbyggjelag, skal òg namn som Frøya hava same ending (og tonelag) som visa og trøya. Elles er det inkje i vegen for å nytta bundi form, slik det er tradisjon for i mange målføre: Ho Frøyo, Frøyā (eller jamvel Frøyææn).

Dvergar

Allvis, Allvís
Andvare, Andvari
Austre, Austri
Brokk, Brokkr
Duren, (Dùren med tvostavingstonelag) Durinn
Durne,^[1] (Dúne, -ᶇ-) Dúrnir
Dvalen, Dvalínn
Dåen, Dáinn
Eitre, Eitri
Fjalar, (Fjèlar, sumstad kann henda Fjålår?) Fjalar
Fåmne, (sumstad Fåvne og Fåbne) Fáfnir
Galar, Galar
Gandalv, Gandalfr
Motsogne, Mótsognir
Nordre, (Nóre, Nòre, sumstad kann henda Nółe?) Norðri
Oter, Ótr
Regen, (Règjen, Reien, Rìgjen, -ìn?) Reginn
Reidmar, (Reimar) Hreiðmarr
Sindre, (jfr. sindr, sumstad kann henda Sinnjer?) Sindri
Sudre, (Sùre, Søre?) Suðri
Vestre, Vestri

Jøtlar

Aurvandel, Aurvandil
Bauge, (Baugje, Baue), Baugi
Bele, (Bèle, utt. som sèle) Beli
Bergjelme, (Bèrgjèlme, Bær-) Bergelmir
Boltorn, (Bòltònn, jfr. torn) Bǫlþorn
Byleist, (Bỳleist, sumstad kann henda Bỳllist?) Byleistr
Byleift, (sumstad Bỳleipt) Byleipt, same som Byleistr
Dag, Dagr
Eggter, Eggþér / Egðir (lyt kann henda vera Egder på norsk?)
Fjølvar, Fjǫlvar
Fornjot, (Fònnjót) Fornjót
Fårbaute, Fárbauti
Gang, (utt. som gang) Gangr
Geirrod, (Gjeirò, Gjeirø) Geirrǫðr
Gilling, (Gjì-) Gillingr
Gyme, (Gjỳme, Gjøm(m)e?), Gymir
Helblinde, (Hèl(l)-, Hæł-) Helblindi
Helregen, (Hèlrègjen) Helreginn
Hyme, (Hỳme), Hymir
Ide, (Ie, sumstad kann henda Idda / Åddå?), Iði
Im, Ím
Lit, (Lìt, utt. som lìt) Litr
Loge, (Lògje, utt. som loge) Logi
Menglod, (Menglò, Menglø) Menglǫð
Mogtrase, Mǫgþrasir
Mokkurkalve, Mǫkkurkalfi
Narve, Narfi, Nǫrfi, Nǫrvi, Nǫrr
Rimne, (Rímne, Ríbne?) Hrímnir
Rimgrimne, (-bn-) Hrímgrímnir
Rungne, Hrungnir
Rym, (Rỳmm, Rømm) Hrymr
Ræsvelg, Hræsvelgr
Snjo, (utt. som ordet snjo?) Snjór
Stuttung, (Stùttùng) Stuttungr
Surt, (utt. som burt) Surtr
Tjatse, (Tjasse) Þjazi
Torre, (Tòrre, som månaden) Þorri
Trivalde, Þrívaldi
Trudgjelme, (Trúgjèlme) Þrúðgelmir
Trym', (Trỳmm, Trømm?) Þrymr
Utgarda-Loke, (-Lòkje) Útgarða-Loki
Vavtrudne, (Vavtrûne) Vafþrúðnir
Vorne, (Vònne, jfr. vòrn) Vǫrnir
Vidblinde, (Ví-blinde) Víðblindi
Våle, Váli
Våsud, (Våsù, Våse?) Vásuðr
Yme, Ymir
Æge, (Ægje) Ægir
Ålvalde, Alvaldi / Ǫlvaldi

Gygrer

Angerboda, (Angrbòa) Angrboða
Aurboda, Aurboða
Bestla, Bestla
Driva, Drífa
Fonn, Fǫnn
Gjelp, Gjalpr
Gjerd, (Gjèr, Gjæł) Gerðr
Greipa, Greipa
Grid, (Grì) Griðr
Gunnlod, (Gunnlò, Gunnlø) Gunnlǫð
Hardgreip, Harðgreipr
Hel, (Hèl(l), sumstad Hæł? Jfr. hel) Hel
Hyrrokki, (Hỳrrokkje, Hỳrrokkja?) Hyrrokkin
Jarnsaksa, Járnsaxa
Lauvøy, Laufey
Leikn, Leikn
Ljod, (Ljó, Ljø, utt. som ljod) Hljóð
Mjøll, (utt. som ordet mjøll) Mjǫll
Natt, Nátt
Nål, Nál
Rimgjerd, (Rímgjèr) Hrímgerðr
Rod, (Ró) Hróðr
Skade, (Skae) Skaði
Takk, Þǫkk

Nornor

Skuld, Skuld
Urd, (utt. som ordet urd) Urðr
Verdande, (Vèrande, utt. som ferdande) Verðandi

Æser

Andrimne, Andhrímnir
Balder, (sumstad Ballr?) Baldr
Brage, (ofte Bragje) Bragi
Delling, Dellingr
Forsete (Fòssète, Fossèt’, jfr. forsæte), Forseti
Heimdall, Heimdallr
Hermod, (Hèrmó) Hermóðr
Hòd, (Hò, Hø?) Hǫðr
Høne, Hǿnir
Itreksjod, (Itrèksjó) Ítreksjóð
Lodur,^[2] (Lóùr) Lóðurr
Loke, (Lòkje, Løkje? Jfr. vettet) Loki
Lovn, Lofn (lyt vera Lomn)
Magne, Magni
Meile, Meili
Mime, Mímir
Mode, (Móe) Móði
Måne, Máni
Nep, (Nèp) Nepr
Od, (utt. Ó) Óðr
Oden, (uttala Óen/Ó’n med tvostavingstonelag som i moden og stoden) Óðinn
Tor, Þórr
Ty, Týr
Ull, (Ùll) Ullr
Ve, Vé
Vidar, (Víar?) Víðarr
Vilje, Vili
Våle, Váli

Åsynjor

Bil, (Bìl, Bél) Bil
Eir, Eir
Fjørgyn, (Fjørgjỳn), Fjǫrgyn / Fjǫrgvin
Frigg, Frigg
Frøya, (tvostavingstonelag, som trøya) Freyja. Jfr. husfrøya.
Fulla, (Fùlla) Fulla
Gjerd, (uttala som gjerd) Gerðr
Gjevjon, (Gjevjòn^[3]) Gefjon, Gefjun
Gnå, Gná
Idunn, (Iùnn?), Iðunn
Ilm, Ilmr
Irpa, Irpa
Lin, Hlín
Nanna, Nanna (Nepsdóttir)
Njørun, Njǫrun (lyt vera Njøro, Njoro, Njuru o.s.fr.^[4])
Rind, Rindr
Rån, Rán
Sigyn, (Sìgjỳn, kann henda Ségjøn?) Sigyn
Siv, (Sév?) Sif
Sjøvn, Sjǫfn (lyt eigenlegt vera Sjømn)
Skade, (Skae) Skaði
Snotra (tvostavingstonelag!), Snotra
Sol, Sól
Syn, (Sỳn, fylgjer kann henda kyn?) Syn
Såga, Sága
Torgjerd Holgabrud (-brur), (Tòrgjèr, -gjèł) Þorgerðr Holgabrúðr
Var (Vòr?), Vǫr
Vår, Vár

Vaner

Frøy, Freyr
Gjerseme, (Gjèrsème) Gersemi
Gullveig, (Gùllveig, -vei) Gullveig
Noss, Hnoss
Kvase, Kvasir
Njord, (Njór/Njòr, Njół, fylgjer uttala av fjord) Njǫrðr

Valkyrjor

Brynhildr, (Brỳnild, kann henda Brøneld) Brynhildr
Geiravor, (Gjeiravòr) Geiravǫr
Geirskogul, (Gjeirskògul) Geirskǫgul
Gondul, Gǫndul
Gunn, Gunnr
Herfjøt, Herfjǫtur
Herja, Herja
Hervor, (Hèrvòr) Hervǫr alvitr
Hild, Hildr
Kåra, Kára
Ladgud svankvit, (Lagu, Laggu?) Hlaðguðr svanhvít
Løkk, Hløkk
Mist, Mist
Olrun, (Òlrún) Ǫlrún
Rådgrid, (Rågri) Ráðgríðr
Regenleiv, (Règjen-, Rìgjen-, Reien-) Reginleif
Rist, Hrist
Rota, Róta
Sanngrid, (Sangrì, Sangre?) Sanngriðr
Sigerdriva, Sigrdrífa
Sigrun, Sigrún
Skjeggjold, Skeggjǫld
Skogul, (Skògul, sumstad kann henda som dugurd) Skǫgul
Sveid, (Svei, utt. som fyrrtid av svida) Sveið
Svipul, (Svìpul) Svipul
Togn, Þǫgn
Trìma, (Tréma, uttala liksom å brìma) Þrima
Trud, (Trú, lyt vera Trúr, liksom brur) Þrúðr

Stader

Amsvartne Amsvartnir
Andlang, Andlangr
Barre, Barre
Bivrost, (-i; Bìv-, Bévròst, med tvostavingstonelag) Bifrost
Bilskirne, (Bìlskjìnne, sumstad kann henda Bélskjénne) Bilskirnir
Brime, (Brìme, Bréme?) Brimir
Bråvollane, Brávellir
Eljudne, (Éljûne) Éljúðnir
Fensalene, (Fèn-) Fensalir
Folkvang, Folkvangr
Fornsigtuna, (Fònnsìgtùna) Fornsigtuna
Futullund, Fjǫturlundr (lyt vera Fjøturlund, jfr. fjøtur)
Fyresvollane, (Fỳres-) Fyrisvellir
Galgvid, (Galgvé) Gálgviðr
Gandvik, Gandvík
Gastropne, (sumstad kann henda Gastrofne) Gastropnir
Gimle, (Gjìmle, sumstad kann henda Gjemle) Gimlé
Ginnungagap, (-et; Gjìnnùngagap, Gjìnnùngap) Ginnungagap
Gjallarbrui (Gjè-?), Gjallarbrú
Gladsheim, (Glasseim) Glaðsheimr
Glitne, (Glìtne) Glitnir
Glæsesvollane, Glæsisvellir
Gnipaheller, (Gnìpa-, Gnìpe-) Gnipahellir
Helheim, (Hèl(h)eim, sumstad Hæłeim, -òm), Helheimr
Himenbjørg, (Hìmen-, Hìmel-) Himinbjǫrg
Hindarfjell, (Hìnda-) Hindarfjall
Hoddmimesholt, Hoddmímis holt
Idavollen, (Ia-, Ie-) Iðavǫllr
Jarnvid, (-vé) Járnviðr
Jøtulheim, Jǫtunheimr
Kvergjelme, Hvergelmir
Lidskjølv, (Lìskjølv, Lé-) Hliðskjǫlf
Midgard, (Mìgar, -gał, jfr. ordet midgard) Miðgarðr
Mimesbrunnen, Mímisbrunnr
Mimameid, (Míme-) Mímameiðr
Munarvåg, (Mùna-, liksom mùnaleg) Munarvágr
Myrkvid, (-vé Myrkviðr
Nidafjell(i), (Nìa-, Neafjell) Niðafjǫll
Nitbjørg, (Nìt-, Nét-) Hnitbjǫrg
Noatun, (Nóa-, Nóe-, Nó-) Nóatún
Nyvlheim, (Nỳvleim, Nỳlveim?) Niflheimr
Nyvlhel, (Nỳvlèl) Niflhel
Nåstrand, Nástrǫnd
Sessrumne, (Sessrùmne, -rùm- liksom rom) Sessrúmnir
Sindre, sjå Sindre (dverg)
Singasteinen, Singasteinn
Søkvabekk, Sǫkkvabekkr
Trudheim, (Trúheim) Þrúðheimr
Trudvang, (Trúvang) Þrúðvangr
Trymheim, (Trỳmeim, sumstad kann henda Trømmeim?) Þrymheimr
Ukolne, (Úkólne) Ókólnir
Urdarbrunnen, (Ùra-, Ùła-) Urðarbrunnr
Utgard, Útgarðr
Valaskjølv (sumstad Vale-) Valaskjǫlf
Valhall, (Valhalli) Valhǫll
Vanaheim, Vanaheimr
Vidblåen, (Ví-) Víðbláinn
Vigrid, (Vìgri) Vígríðr
Vingolv, Vingolf
Yggdrasel, (Ỳggdrasell, -edl, -illj) Yggdrasill
Åsgard, Ásgarðr

Elvar

Gjølli, Gjǫll
Elevågane, Élivágar
Ifing, Ífingr
Kjerlaugane, Kerlaugar
Kormt, Kǫrmt
Ormt, Ǫrmt
Slir, (utt. som slir) Slíðr
Vadgjelme, (Vagjèlme) Vaðgelmir
Vimur, Vimur

Kappar

Arngrim, (Angrím) Arngrímr
Åslaug, (fylgjer utt. av laug, haug o.dl.) Áslaug
Bjørn Jarnsida, Bjǫrn Járnsíða
Bodvar Bjarke, (Bòvar Bjarkje, sumstad Bjèrkje) Bǫðvarr Bjarki
Fjølne, Fjǫlnir
Gudmund, (Gù-mùnd) Guðmundr
Hagbard, (Hagbar, -bał) Hagbarðr
Hake, (Hakje) Haki
Heidrek, (Heirek) Heiðrekr
Helge Haddingjeskate, (Hèlgje) Helgi Haddingjaskati
Helge Hjørvardsson, Helgi Hjǫrvarðsson
Helge Hundingsbane, Helgi Hundingsbani
Hjalmar, (sumstad kann henda Hjåmar, Hjèlmar?) Hjalmarr
Ingebjørg, (Ingjebjørg) Ingibjǫrg
Rolv Krake, (Krakje) Hrólfr Kraki
Ingjald, Ingjaldr
Ladgjerd, (Lagjèr, gjèł) Hlaðgerðr
Orvar-Odd, (Orva-Odd, sumstad kann henda Ørvar-Ødd?) Ǫrvar-Oddr
Pålna-Toke, (Tókje) Pálna-Tóki
Ragnar Lodbrok, (Lòbrók) Ragnarr Loðbrók
Rere, (Rère, Rære) Rerir
Sigmund, Sigmundr
Sigurd / Sjurd fåmnesbane, (Sjúr, Sjúł) Sigurðr fáfnisbani
Svaverlame, (Svavrlame, sumstad kann henda Svarvlame) Svafrlami
Sinfjøtle, (Sìnfjøtle, -fjøsle) Sinfjǫtli
Starkad, (Starka) Starkaðr
Styrbjørn Sterke, (Stèrkje) Styrbjǫrn sterki
Svipdag, (Svìpdag) Svipdagr
Volsung, (Vòlsùng) Vǫlsungr
Vestein, Vésteinn

Hestar

Blodughove, (Bló-ùg-hóve) Blóðughófi
Falhovne, (Falhóvne, sumstad kann henda -hómne?) Falhófnir
Gardrova, (Gar-ròva, Gałròva) Garðrofa
Gulltopp, Gulltoppr
Gisl, (Gjìsl, utt. som gisl) Gísl
Glad, (utt. som glad) Glaðr
Glær, Glær
Grane, Grani
Gullenburste (-bùste Gullinbursti
Gullfakse, Gullfaxi
Gylle, (Gjỳlle) Gyllir
Hamskjerpe, Hamskerpir
Hovvarpne, Hófvarpnir
Lettfete, Léttfeti
Rimfakse, Hrímfaxi
Skinfakse, (Skjìnfakse, sumstad kann henda Skjenfakse) Skinfaxi
Sylvrentopp, (Sỳlren-?) Silfrintoppr
Sine, (Sìne, Séne) Sinir
Skeidbrime, (Skjeibrìme) Skeiðbrimir
Sleipne, Sleipnir
Svadelfare, (Sva-el-, Svâl- etter sâl) Svaðilfari
Ålsvinn, Alsviðr
Årvak, Árvakr

Andre

Ask og Embla, (sumstad kann henda Èmla, tvostavingstonelag) Askr ok Embla
Audhumla, (Au-hùmla, liksom hùmla) Auðhumla
Byggve, (Bỳggve, sumstad kann henda Bøggve?) Byggvir
Bur, (Bùr) Burr
Bure, Búri
Bøyla, Beyla
Elde, (Èlde, Èlle) Eldir
Fenre, Fenrir
Fimafeng, (Fìmafèng) Fimafengr
Garm, Garmr
Gleipne, Gleipnir
Glen, (Glèn, sumstad kann henda Glènn) Glenr
Hate Rodvitnesson, (Róvitnesson) Hati Hróðvitnisson
Hildesvine, Hildisvíni
Hjuke, (Hjúkje) Hjúki
Hugen, (Hùgjen, jfr. -hugen), tvostavingstonelag) Huginn
Jamnhøg, Jafnhárr (kann henda Jamnhå?)
Jørmundgand, Jǫrmungandr
Mjøllne, Mjǫllnir
Modgud, (Mó-gù) Móðguðr
Munen, (Mùnen, tvostavingstonelag) Muninn
Nidhogg, Níðhǫggr
Roskva, (Ròskva) Rǫskva
Skirne, (Skjírne, sumstad kann henda Skjíne?) Skírnir
Skjoldmøy, skjaldmær
Skoll, Skǫll
Tanngnjost, (-gnóst, -gnøst) Tanngnjóstr
Tanngrisne, Tanngrisnir
Tjålve, Þjálfi
Volund, (Vòlùnd) Vǫlund

Hendingar

Fimbulvetter, (Fìmbul-, Fìmmul-) Fimbulvetr
Ragnarok, Ragnarǫk
Hjadningstriden (Hjâning-, sumstad kann henda Hjèning-) Hjaðningavíg

Merknader

↑ Som i andre ord i ija-klassa, t.d. eine frå einir, hev dei gamalnorske namni med -ir falle saman med linnt hannkyn. Ei form som *Mjølner gjev rangt uttrykk av tonelaget og vik frå ålmenn framvokster. Namn på -ir eller -i frå gamalnorsk fylgjer vanlegt norskt mål når det gjeld utljod og fær -i der detta finst i t.d. bakkji.
↑ Der namnet hev ein unaturleg -ur eller dilikt for målføret, fylgjer uttala annan liknande framvokster, som onder frå ǫndurr.
↑ Hokyn på -n skal eigenleg missa n-en, men då fylgjer sjølvljodet ålmenne reglar for utljod av burtfallen -n (med eikor vendingi etter di det er namn). Soleis Sìgjỳ eller Sìgjø (uviss på Sìgjì, Sìgja e.dl.) av Sigyn, og Gjevjò / Gjevja av Gefjon. Siste um upphavsformi er Gefjon, men skulde elles ha’ fylgt Njørun (Gjevjo ← Gefjun).
↑ Til liks med bunde fleirtal augo frå augun lyt Njǫrun verta Njøro, med visse avbrigde. Jf. målføreleg Gu[d]ro (Guyro), Gu[d]rå, Go[d]ro, Go[d]rå, Gu[d]ru o.s.fr. for Gudrun (stutt -u- i ljodlett stoda).

[1] Som i andre ord i ija-klassa, t.d. eine frå einir, hev dei gamalnorske namni med -ir falle saman med linnt hannkyn. Ei form som *Mjølner gjev rangt uttrykk av tonelaget og vik frå ålmenn framvokster. Namn på -ir eller -i frå gamalnorsk fylgjer vanlegt norskt mål når det gjeld utljod og fær -i der detta finst i t.d. bakkji.

[2] Der namnet hev ein unaturleg -ur eller dilikt for målføret, fylgjer uttala annan liknande framvokster, som onder frå ǫndurr.

[n-3] Hokyn på -n skal eigenleg missa n-en, men då fylgjer sjølvljodet ålmenne reglar for utljod av burtfallen -n (med eikor vendingi etter di det er namn). Soleis Sìgjỳ eller Sìgjø (uviss på Sìgjì, Sìgja e.dl.) av Sigyn, og Gjevjò / Gjevja av Gefjon. Siste um upphavsformi er Gefjon, men skulde elles ha’ fylgt Njørun (Gjevjo ← Gefjun).

[4] Til liks med bunde fleirtal augo frå augun lyt Njǫrun verta Njøro, med visse avbrigde. Jf. målføreleg Gu[d]ro (Guyro), Gu[d]rå, Go[d]ro, Go[d]rå, Gu[d]ru o.s.fr. for Gudrun (stutt -u- i ljodlett stoda).

[1]

[2]

[3]

[4]