Nyord/framlegg

Målet tarv heile tidi nye ord og her er ymse framlegg til nyord. Ordi i lista hev ikkje vunne hevd, men kann gjeva hugskot åt dei som ynskjer å tenkja ut og nytta norske avløysarar.

• Aftanheim Europa
  • aftanlending europeer
  • aftanlendsk europeisk
• amn atom (frå ‘emne’)
• ang(e)lauk asparges (ang-/ange 'gren, tagg', men au tyding 'spira' på norrønt + lauk, sidan grønsaki er i ætt med kvitlauk og lauk)
• -ar -ande ('-ar' frå latin '-arius'; '-ande' frå norrønt 'andi'). Til dømes: ein fiskar > ein fiskand; ein bakar > ein bakand.
• atterglytt det å sjå attende, «flashback»
• Austerheim Asia
  • austerlending/austlending asiater
  • austerlendsk/austlendsk asiatisk
• bladra ballong (frå norrønt 'blaðra')
• bled papir (frå 'blad', eller berre blad)
• bogalda / bjugalda banan (boge/bjug + alda)
• boksamn bibliotek (bok + samn = museum/samling)
• bordtelja stasjonær telja
• bòshevd, bòstad kompost
• edel natur (frå norrønt 'eðli')
• eimar e-sigarett (eng. vape), (å) eima «røykja» e-sigarett
• eldhus kjøkken
• faddi fatter('n), pappa
• fy(r)rit program (IT) (Fy(r)-, minska frå fyre- + rit (skrift); jamnfør islendsk 'forrit')
• fy(r)rita programmere (Fy(r)-, minska frå fyre- + rita (skriva))
• fy(r)ritan programmering (Fy(r)-, minska frå fyre- + rit + an)
• fy(r)ritand(e) programmerer (Fy(r)-, minska frå fyre- + ritand(e)/skriver)
• Frakkland Frankrike
  • frakkar? franskmann / frankar
• fysebite noko godt attåt maten, dessert
• glødalda, gloalda appelsin (gløda / glo + alda)
• gulalda sitron (gul + alda)
• gurma/gurme kaffi (frå «gurm»)
• hjartalauv basilikum (hjarta + lauv, frå lauvanne hjarteform og kjærleikssymbol i Valland)
• hvetelengja spaghetti/strimla pasta (hvete + lengja 'en lang Ting, en Strimmel')
• høyresending podkast
• ima f parfyme (Frå "im" med tyding 'lukt', hokyns -e ending som au liknar parfy'me')
• knøtta atom
• kornvalsk kornisk, etter valsk ‘kymrisk, vallendsk’
• kvella f (eit) popkorn; kvellor popkorn (frå 'kvell' = skarp, hvinende lyd)
• Kymri (/¹c͡çʏmri/) Wales. Merk ope ỳ. Av det kymrisk, språket derfrå og kymrar, ein frå Kymri. Etter Cymru, cymraeg, cymro.
• laud/ 'paste' ("krem/pasta", frå norrønt 'lauðr')
  • tannlaud tannkrem/tannpasta, raudaldalaud tomato paste/tomatpurée
• leiga f, leig(e)vogn f taxi/drosje
• ljomlist musikk (ljom + list = lydkunst)
• lodning folk som klæder seg ut som dyr, eng. furry
• log (mynte-, ingefær-) «te» utan blad frå teurti
• lopt/loft gass
• lygnsegn (lygnlysing osb.) propaganda
• lyvbud apotek (lyv = lindring/medisin, bud = butikk)
• løyve ferie (som engelsk 'leave', islandsk 'leyfi')
• matstova restaurant (Færøysk «matstova» = restaurant; spisestue)
• matsvein kokk (mat + svein)
• mynd bilete/bilde eller film/video
• nøring yrke, det å livberga seg, nda. næring
• ordflokk ordklasse
• radsjod minibank (rad = rask, sjod = bank)
• reida f (frå 'reid'), reid(e)vogn f (eller berre vogn) f bil/automobil
  • reid(e)stad, vognstad parkering
  • reid(e)svæde, vognsvæde parkeringsområde / parking zone (svæde? frå norrønt 'svæði' = område, zone, territorie)
• raudalda tomat (raud + alda), elder rjodalda (rjoda + alda)
• rødefall vokativ
• salta f salat (frå segnordet «salta», noko som er salta), eller blanda f (aldablanda, grønsaksblanda, osb.)
• Sambandsrike USA (i staden for framandordet stat)
• samn museum (attåt tydingi ‘samning’)
• save juice/saft; lite nytta ord fyre sevja, tydar juice på Islendsk og Germansk.
• simetal telefonnummer (sime + tal)
  • farsimetal mobiltelefonnummer (fara + sime + tal)
• sjod bank (frå norrønt sjóðr)
• skamhugnad noko ein hev dragnad mot, men skjemmest for det.
• skåle m kiosk
• smørber oliven (smør + ber)
• smørvid oliventre (smør + vid)
• sod te (jf. tydingi «vatn som eitk. er kokt i»), mynte~ myntete (d.e. sodne mynteblad)
• solalda papaya
• spileskjerm persienne. Sponskjerm finst alt, men spon er noko anna en spilar.
• spjeld kort
  • etespjeld/matspjeld meny
  • vevspjeld elektronisk meny (på ei telja)
• stjorn regjering
  • stjornmål politikk
  • stjornmåling politiker
  • stjornlag politisk parti
• stokk skap/skåp (stokk med tyding 'en Blok el. Kasse af udhulet Træ', skap og skåp ero både ord frå lågtysk)
• storrøyn eksamen; litlerøyn tentamen; røynande eksaminator
• straumrakar barbérmaskin
• stund minutt ("Tid; helst om en kort Tid,", me hev alt eit norskt ord fyre "time", så det høvar minutt)
  • stundbrot, elder berre brot sekund
• stød stasjon; kanal (frå norrønt 'stóð')
  • helsestød klinikk
• sval/svalt kul/kult; engelsk 'cool'
• tumber daddel (frå 'tume' tommel + ber, græske 'dáktylos' tydar 'finger/tommel')
  • tumartre daddeltre
• tvimåla tosproglig
• Valland Italia
  • vallending italiener
  • vallensk italiensk
    • (vallensk) grjonrett risotto
• vallbaka pizza (Vall- + baka 'nokot baka frå Valland'), eller flatbaka (nokot som er baka flatt)
• valldeig pasta, pastadeig (Italiensk deig), eller god(d)eig (god + deig)
• veig vin (Avløyar det latinske "vin", frå norrønt veig 'sterk drikk'), veiggler glass med vin; veigflaska / ei flaska veig vinflaske; søtveig dessertvin; rødveig/kvitveig
• velhjul motorsykkel (vel = maskin/motor + hjul)
  • svalveig saft ('veig' tydar målførelegt 'saft', som er eit tysk ord)
• verslan marked/markedsplass (versla + -an)
• vimvatn vodka (frå 'å vima' eller 'vime' + vatn)