Fagordlista for plan og bygg

"Bokmål-nynorsk ordliste for plan- og bygningsloven" frå regjeringi er lite tess. Denne ordlista er til for å leggja fram rotnorske ord som løyser dei dansk-norske i logi.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Æ Ø Å

A

• adgang åtgang / -gjenge, tilgang / -gjenge; rett, høve, løyve, lov, samtykke, åtleid
• advarsel åtvaring, varsel, refs, skrapa
• allmenheten ålmenta
• anbud tilbod, konkurranseutsetjing; tilbod (utan tinging), tilbodsbrev, innhente a- beda um tilbod
• andel lùt, part, del, deild
• anerkjennelse godkjenning
• angivelse upplysning, nemne in, nemning
• anledning høve, tilføre, grunn
• anlegg givnad; bygg (reint juridisk må ein nytta "anlegg" innimillom for å skilja frå bu- og driftsbygg. Ver varsam.)
• anmodning om høringsuttalelse bøn om høyringsfråsegn; bed om høyringsfråsegn (betre)
• anvendelse nytta, bruk
• arealdel (jf. pbl. § 11-5)
• arealdisponering
• atkomst åtkjøme, åtkoma, tilkoma, tilflot; "her er ikkje åtkjømt"; heimel (i lov)
• avgjørelse avgjerd, avgjering, avgjersla, vedtak, vedtaking
• avkjørsel avkøyrsla, avkøyring
• avlede leida burt
• avledning avleiding, burtleiding
• avtaleinngåelse gjera avtale (skriv heller um); vera i semja
• avvisning avvising

B

• beboelse busetnad, buing; til b- til bustad, til å bu i b-shus på gård våningshus, buingshus
• beboer ibuar, hus-, hybelbuar
• bebyggelse busetnad, byggjing; bygd, grend, bøle; bygg, bygning
• bebyggelsesplan utbyggjingsplan, plan til å byggja ut (jf. pbl. § 28-2)
• befaring synfaring, ettersyn
• befolkning folk; folkesetnad
• begrensning avgrensing, av og til: grensa for, band på. med de begrensninger som følger av overenskomst med fremmed stat minder anna fylgjer av avtale med framand stat.
• begrunnelse grunngiving
• behandling fyrehaving, handsaming. (Kommune hev saki fyre, fører saksfyrehaving, som fører fram til eit vedtak)
• bekreftelse stadfesting
• beliggenhet lægje, der tiltaket er
• beregning utrekning
• besiktigelse synfaring
• beskrivelse omtale, skildring
• beslutning vedtak, avgjerd
• bestemmelse fyresegn, avgjerd, fastsetjing
• betingelse vilkòr, fyresetnad, skilord
• betraktning umsyn
• betydning tyding; vekt; Dette har stor betydning Dette hev mykje å segja
• bevaring vern, vare, veitsla
• bistand hjelp, studnad
• bolig bustad
• boligblokker bustadblokker; blokker ho
• boligenhet bueining
• boligformål bustadfyremål
• bolighus bustadhus
• boligstørrelse storleik på bustaden, kor stor bustaden er
• boligtomt bustadtomt (Merk: Ei tuft er til vanleg det jordstykket eit hus stend eller hev stade på i juridisk samanheng)
• bredde breidd
• brudd brot
• bruker brukar, nyttar
• bruksenhet brukseining, jf. eigarseksjonslova § 9
• brukstillatelse bruksløyve, løyve til å nytta
• bunn botn ha
• bygge- byggje-
• byggearbeider byggjearbeid
• byggeforbud byggjeforbod
• byggeproduktenes egenskaper eigenskapane til byggjeprodukta
• byggetillatelse byggjeløyve, løyve til å byggja
• bærekraftig sjølvberande
• båndlegging bandleggjing

D

• deltakelse frammøte; han viste sin d- han synte medkjensla si
• deltaker ein som er med; alle deltakerne fikk... alle som var med, fekk...

E

• egenskap eigenskap, hått, lag
• eiendom eigedom
• eier eigar
• eksempel døme
• ekspropriasjon oreigning
• enhet eining
• enighet semja
• enkelt- einskild-; einfelde, endefram
• erklæring fråsegn
• etterkomme uppfylla, retta seg etter

F

• farled farleid
• fastsettelse fastsetjing
• ferdigattest
• ferdigstillelse fullføring
• fester festar
• flertall fleirtal
• forbedring betring, umbot
• forbehold atterhald
• forberedelse fyrebuing, tilbuing
• forbindelse samband
• forbud forbod
• fordel fyremun
• forelegg førelegg
• foreløpig fyrebels, for tidi
• forespørsel fyrespurnad
• foretak fyretak, tiltak, tiltøke
• forføyning millombils avgjerd (juridisk); åtgjerd, tiltak
• forhold tilhøve
• forhånds- fyrehands-, på fyrehand
• forhåndskonferanse fyrehandskonferanse (juridisk), fyrehandsdryfting, dryfting på fyrehand
• forhåndsskjønn fyrehandsskyn, skyn på fyrehand
• forhåndsvarsel fyrehandsvarsel
• forkynnelse forkynning, tilseiing i nokre loger, gjeldsbrevlogi m.m.
• forlengelse lengjing, gjera lengre
• formål fyremål
• fornyelse uppattnying
• forpliktelse skyldnad, plikt, skuld, andsvar, skuldband
• forpliktelser etter avtalen skyldnadar etter avtale
• forsinkelse seinking
• forsinkelsesrente rentor ved for sein svaring
• forskjell skilnad, skil, mun
• forskuttering gjeld, betaling, løyve på forskot, fyrebetaling; rekna med på fyrehand
• forslag framlegg
• forståelse skyn, skilning, umdøe (dømekraft); semja
• forsvarlighet vera forsvarleg, forsvarleg tryggleik
• fortrinnsrett fyrerett
• forurensning ureining
• forutsetning fyresetnad
• forutsigbarhet framvissa, tryggleik
• fradeling frådeilding
• fradrag frådrag
• fravikelse fråvik
• fravikelse av bolig fråvik av bustad
• fristforlengelse frestlengjing, gjera fresten lengre
• fristoverskridelse det å gå ut over fresten
• fritidsbolig fritidsbustad

G

• gjenboer tverrbue, motbue, andbøling (etter islendsk andbýlingur)
• (vi) gjør oppmerksom på merk at; me bed deg ansa; me minner på
• grenseoverskridende som gjeng utover grensa
• gård gard(sbruk)

H

• handlingsdel (jfr. pbl. § 11-1)
• havn hamn
• heftelse hefte
• helhet heilskap; saken i h- heile saki
• hensikt fyremål
• hensyn umsyn
• hjemmel heimel
• hoved- hovud-
• hovedformål hovud-fyremål
• høring høyring
• høyde høgd
• høyvann flod, høgvatn
• 'håndheving (skriv helst um med:) halda ved lag, hævda

I

• igangsettingstillatelse Igangsetjingsløyve
• ikrafttreden når det tred i kraft
• ileggelse det å giva, påleggja; fastsetja; han ble ilagt bot for han vart gjeve bot for; (ileggjing), vedtak om ileggelse av tvangsmulkt vedtak om ileggjing av tvangsmulkt
• innbygger innbyggjar
• innfri løysa inn; i-else innløysing
• innhold innhald
• innløsning innløysing
• innsigelse motsegn
• innvilge stetta, gjeva
• interesse Sjå utgreidingi frå Nikolaus Gjelsvik på sida 76-77:
  • Interesse hugmaal, hug; gagn; bate; mun; sans; une; liv. Livsinteresse livsvilkaar; livssak; livsgagn; livsbate. NB. Folk, som skriv landsmaal, hev teke til i det siste aa bruka mykje ordi interesse og interessera ("interessert"), men det er laake ord, som tyder snart det eine og snart det andre. Ein greider seg difor mest alltid best med norske ord, som "gaar tanken kvast paa livet". "Eit svært interessert publikum fylgde framsyninga med den største interesse," las eg ein gong i ei teatermelding. "Interessert" og "interesse" like paa kvarandre er i seg sjølv noko mykje, jamvel um ordi var dei aller beste. -- Kanskje tanken var um lag so: Spelet (eller: stykkjet) tok folk sterkt, og dei fylgde framsyningi med den største spaning heile tidi. -- "Er ikkje slik fullmakt gjevi og tinglyst, kann underdomaren nemna upp fullmektig etter krav fraa ein interessert" (§ 24,3 i framlegg til lov um Svalbard, (Ot. prp. nr. 48 for 1925)). Her er "interessert" det same som nokon, som saki kjem ved. Jfr. § 220 i tvangsfullføringslovi fraa 13 august 1915: Hvis fordringen er større end sagsøgerens krav, og sagsøgte eller andre interesserte forlanger sikkerhed for det mulige overskud, kan o.s.fr. dersom pengekravet er større enn kravet til saksøkjarten, og den saksøkte eller andre, som fullføringi kjem ved, krev trygd for det yverskotet, som det kann henda vert o.s.fr. Jfr. likeins § 225,2 i den same lovi: Den afgjørelse, som træffes med hensyn til fordringen, har virkning for og imod sagsøgte og alle andre interesserte (tysk "die andered Betheiligten") den avgjerdi, som retten tek um kravet, hev verknad for og imot den saksøkte og alle andre, som fullføringi kjem ved. -- Kjendelsen kan bare paa-ankes av interesserte, hvis ret den vilde medføre indgreb i (tvangsfullføringslovi § 162,2) anka kann berre dei, som auktionen kjem ved, so framt orskurden vilde føra med seg inngrip i retten deira. --'"Storebrand" er interesseret for 100 000 kr. "Storebrand" hev trygda for 100 000 kr; eller: "Storebrand" hev eit trygdeandsvar paa 100 000 kr. (t.d. i eit hus, som hev brunne upp).
  • Døme paa korleis ein i lovmaalet greider det umgripet, som ligg i "interesse": Har sagsøgeren retslig interesse af, at det blir fastsat ved dom, at et retsforhold eller en rettighed er til eller ikke til, eller at et dokument er ægte eller uægte, kan han reise søgsmaal med paastand om fastsættelsesdom, selv om fuldbyrdelsesdom endnu ikke kan erhverves (§ 54 i tvistemaalslovi) hev det rettsvegt for saksøkjaren aa faa dom for, at eit rettshøve eller ein rett er til eller ikkje til, eller at eit dokument er ekte eller uekte, kann han reisa søksmaal med paastand um fastsetjingsdom, jamvel um han ikkje kann faa fullføringsdom endaa. -- De udgifter, som efter lovgivningen er forbundet med et rettergangsskridt, udredes af den part, som forlanger det, eller i hvis interesse retten beslutter at foretage det. Foretages et rettergangsskridt efter forlangende af begge parter eller efter beslutning af retten i begges interesse, hefter de solidarisk (§ 169 i tvistemaalslovi) det som eit rettargangsstig kostar etter lovene, betalar den parten, som krev det, eller som skal ha gagn av eit, som retten gjer vedtak um. For utgiftene med eit rettargangsstig, som baae partane hev kravt, eller som retten tek ved til gagn for baae partane, svarar dei solidarisk. -- Paa same maaten i § 176 i tvistemaalslovi. Før han fatter sin beslutning, bør han give sagsøgte og dem, som ellers har interesse i rettigheden, anledning til at udtale sig, hvis det kan gjøres uden skadelig forhaling (§ 229, siste punktum i tvangsfullføringslovi) fyrr han gjer vedtaket, bør han gjeva den saksøkte og dei, som elles er luthavarar i retten, høve til aa segja si meining, um det kann gjerast utan skadeleg hefting. Eit anna døme: Negtelse af skjænkeret kan indbringes for Kongen, som paa nærmere fastsatte vilkaar kan give bevilling til indskrænket ret, naar det gjælder turisthotel, og det antages at være af interesse for turisttrafiken: naar skjenkjerett er nekta, kann spursmaalet havast inn for Kongen; og han kann daa gjeva løyve til avgrensa skjenkjerett paa dei vilkaar han fastset, naar det gjeld turisthotell, og det er grunn til aa tru, at slik skjenkjerett er til gagn for turistferdsla (eller: og der er grunn til aa tru at det er um aa gjera for turistferdsla, at hotellet fær slik skjenkjerett).
  • Almene interesser aalmenngagn; aalmennbate; samfundsgagn. Jfr. § 204,2 i tvistemaalslovi. -- Dei gamle bergenske maalmennene vilde gjerne ha eit norsk ord, som dei alltid eller for det meste kunde bruka paa same maaten som interesse i dansk. Dette ordet var "traadom". Etter det, Steinar Schjøtt fortalde ein gong, var det ein bergensk maalmann, som srkeiv: "Me vil leida folksens merksemd av paa saker av aalmenneleg traadom" (= vi vil henlede folkets opmerksomhed paa sager af almindelig interesse). Dette er truleg det same som: Me vil faa folk til aa bry seg um samfundssaker. Eller: Me vil faa folk til aa taka upp arbeidet for saker, som kjem heile folket ved. Eller noko anna slikt etter som meiningi var. "Vi vil henlede folkets opmerksomhed paa sager af almindelig interesse" er "langhalm-tresjing". Meiningi vert lett uklaar. Og dei, som brukar slike ordlag, veit kanskje ikkje alltid sjølve, kva dei meiner. Dei berre tek upp att kritiklaust det dei ofte hev sett eller høyrt.
  • Til døme paa, at ein paa norsk ofte segjer tanken paa ein heilt annan maate enn paa dansk kann eg nemna denne setning: "Nøytralitet gagna oss best som folk og høvde òg best med vaare millomfolkelege ideal, soleis som tilhøvi var" = neutralitet var for os som folk af den aller største interesse, og under de foreliggende omstændigheder var det ogsaa i bedst mulig overensstemmelse med vore internastionale idealer, at vi opretholdt vor neutralitet. -- Noget af det som for tiden mest interesserer det er -- -- noko av det som det gjeld mest um no, det er -- -- Um interesse, interessere og interesseret kann eg elles visa til Schjøtts dansk-norsk ordbok. Um positiv og negativ kontraktsinteresse, sjaa under kontraktsinteresse. -- "Sjølvsagt var det knubbord aa faa; og liten samhug. Men det brydde ikkje sveitsarane seg um" = med det interesserede s. ikke synderlig.
• ivaretakelse tryggjing

K

• kjeller kjellar
• kjennelse orskurd (jus)
• kjøre- køyre-
• kobling kopling
• konsekvensutredning fylgjeutgreiding (?)
• kriterier vilkòr
• kunngjøring kunngjering

L

• ledelse leiding; styring, førarskap
• ledning strøml-, vannl- leidning ha
• leilighet husvære
• lekeareal leikeareal
• lovgivning lovgiving
• løpende laupande
• løsning løysing

M

• mangfold mangfald
• marked marknad
• markedspris marknadspris, marknadsverde in
• medhold medhald, samtykke
• medvirkning medverknad, hjelp
• megler meklar
• mottakelse mottak
• mulig høveleg, råd; m-het høve
• myndighet berørte interesser og myndigheter dei folki og styresmaktene som saki kjem ved; ha m- til å... ha mynd ho til å...
• måned månad

N

• næringsutøvelse

O

• offentligheten ålmenta ho
• omgivelser det som er umkring, folk umkring osb.
• omgjøre gjera um; omgjøring umgjerd, umgjering
• omsetning umsetnad (kaup og sal m.m.)
• omstendigheter umstende, tilhøve; under de foreliggende omstændigheder soleis som tilhøvi no er.
• opparbeidelse uppdyrking, uppbyggjing
• oppfriskning uppfrisking
• oppfyllelse uppfylling
• oppfyllelsesfrist frest for uppfylling
• oppgave uppgåva
• opphold upphald
• oppholdsplass upphaldsplass
• oppmerksom gjøre oppmerksom på segja frå um, vitra um, nemna
• oppmerksomhet akt, gaum, åtgaum, merksemd
• oppnevne nemna upp
• opprettelse oppretting, reising
• overensstemmelse samsvar
• oversende senda frametter
• oversendelse yversending
• oversikt yversyn
• overskridelse
• overtakelse av eiendom overtaking av eigedomen
• overtakelsesforretning overtakingsdrift
• overtredelse brot (- av regelen brot på regelen)
• overtredelsesgebyr lovbrotsgebyr
• overtreder lovbrjotar
• overvåke vaka på, vakta på, vaka yver
• overvåking yvervakt

P

• planbeskrivelse planumtale, planskildring, planuppteikning
• planbestemmelse planføresegn
• planforberedelse førebuing til planen
• påbud påbod
• pålegg pålegg
• pålitelighet og dugelighet (Skriv heller um: vera trugen og dugande)
• påvisning påvising

R

• rammetillatelse rammeløyve
• redegjørelse utgreiding, dryfting
• refusjonsberettigede tiltak tiltak som giv rett til refusjon, vederlag
• regningssvarende som svarar rekninga
• regnskap rekneskap
• rekkefølge rekkjefylgja
• rettighet rett ha, rettende in
• rettighetshaver rettshavar
• rettighetstap rettstap
• rørledning røyrleidning
• rådighet rådvelde in

S

• samfunnsdel (jf. pbl. § 11-1)
• samfunnssikkerhet samfunnstryggleik
• sammenføyning samanslåing
• sammenheng samanheng
• sikkerhet tryggleik
• sikkerhetsnivå tryggleiksnivå; kor trygt det er
• skjæring skjering
• skjønn skyn
• skole skule ha
• skyld skuld
• slutt ende, endskap
• statsforvalter (statsforvaltar) - fylkesjarl
• sted stad
• stevning setmning (jur.)
• strenghetsklasse avkøyringsklasse
• strøm straum
• størrelse storleik; kor stort det er
• søker søkjar
• sårbar sårnæm
• sårbarhet sårnæme in
• sårbarhetsanalyse sårnæmeanalyse; analyse på kor sårnæmt det er osb.

T

• taushetsplikt tegjeplikt
• tettbebygd strøk tettbygt stròk
• tettsted tettstad
• tilbud tilbod
• tilgjengeleg framgjengd, framkjøm, tilgjengd, lett å koma til
• tilgjengelighet tilgjenge, tilkome (sjå atkomst)
• tilknytning tilknyting
• tilknytning til anlegget (til)knyting til anlegget
• tillatelse løyve
• tilpasning tilmåting
• tiltakshaver tiltakshavar
• tjeneste tenesta
• tvangsfullbyrdelse tvangsfullføring
• tvangsmulkt ha tvangsmulkt ho
  • "Tvangsmulkt" hev ei viss og konkret tyding innanfor jus og ein skal ikkje umsetja det med "tvangsbot" e.l.

U

• ubebygd ubygd, utan bygningar
• uke vìka
• ulovligheter ulovleg handling; ofte: lovbrot
• ulovlighetsoppfølging uppfylgjing på ulovlege handlingar
• undersøkelse røkjing (NB. "granske" tyder noko anna i prosesslovgivingi)
• utarbeidelse utarbeiding, tilemning
• utbedring (Skriv helder um: bøta på, vøla)
• utbygger utbyggjar
• uteareal
• utferdigelse det å ferda ut, skriva ut; utferding, utskriving
• utførelse utføring
• utgjøre vera (ihopsett av)
• utglidning utgliding
• utnyttelse utnytting; u-sgrad utnyttingsgrad
• utredning utgreiding
• utsettelse utsetjing
• utslipp utslepp
• uttalelse fråsegn, utsegn; Avdelingens uttalelse i saken Avdelinga hev sagt i saki...
• utvidelse utviding
• utøvelse iverksetjing

V

• valg val
• vann vatn
• vann- vass-
• vannsøyle vass-sula
• vanskelighet vanske
• vanskelighetsgrad vanskegrad
• varighet lengd, varing, varnad
• vedlikehold lag, tilstand, stand, uppehald, istandhalding
• vegskjæring vegskjering
• veiledning rettleiding
• verdiøkning auke på verdet
• virkemiddel åtgjerd
• virkeområde verkerom
• virkning verknad
• virksomhet verksemd
• virksomhetsområde verksemdumråde
• vurdere dryfta, døma om, verdsetja

Y

• ytelse yting; tilskot

Ø

• økning auke

Å

• åpenhet openskap ha; ope samfund, ope ordskifte osb.

Kjeldor

• Gjelsvik, Nikolaus (1929): Juridisk ordliste Oslo: Nikolai Olsen.