Skilnad mellom versjonar av «Uppnorskingsordlista»

Frå Mållekken
Hopp til navigering Hopp til søk
Inkje endringssamandrag
s (Attra brigde gjort av TH til tidlegare utgåva brigd av SAM)
Line 1: Line 1:
Lista yver avstyttingar på [[høgnorsk]].
Lista med avløysarar for ord fyrst og fremst av latinskt, romanskt og engelskt upphav, internasjonale lånord dei kallar. Ein kann nytta slike ord i [[høgnorsk]], men for skuld stilen bør ein vera varsam med kor mange av deim og kor ofte ein nyttar deim. Avløysarar eller umsetjingar for [[norskdansk]]e ord (bokmålsord) finn du i ei eigi [[norskdansk-høgnorsk ordlista]]. Avløysarord for engelske dataord finn du i ei eigi [[dataordlista]].


{{_bokstavrad_}}
{{_bokstavrad_}}
=== A ===
*'''[[adjektiv]]''' [[lagord]]
*'''adresse''' tilskrift; stad
*'''adressere''' ''a– et problem'' taka tak i ei sak
*'''[[adverb]]''' [[medord]]
*'''[[akkusativ]]''' [[underfall]]
*'''[[artikkel]]''' [[kjenneord]]; stykke, teig; vara
*'''assosiativ''' (tanke)sambindande
*'''assosiere''' sambinda, knyta saman/til
*'''autodidakt''' sjølvlærd
*'''autonym''' sjølvnemne
=== B ===
*'''balanse''' jamvekt – '''balansert''' jamvektig
*'''basere''' tyfta
*'''basis''' tuft
*'''[[bilabial]]''' [[tvilippeljod]]
*'''biograf''' livsskildrar – '''biografi''' livsskildring – '''biografisk''' livsskildrande
=== C ===
*'''carport''' bilskur
*'''case''' dømesoga, tilfelle
*'''catering''' matstell(ing) – ''caterer'' matstellar
=== D ===
*'''[[dativ]]''' [[sidefall]]
*'''definere''' avgrensa – '''definisjon''' avgrensing
*'''derivere''' avleida; skileigna (''matematikk'') – '''deriverbar''' skileigen – '''derivert''' (ei) skilått
*'''direkte''' beinveges, bein(t)


=== E ===
=== E ===
et. = [[tal|eintal]]
*'''effekt''' verknad
*'''effektiv''' fljot; verksam, dugande; røynleg
*'''eksempel''' døme
*'''eksemplar''' næme (bok-)
*'''eventuell''' mogeleg – ''Siste sak: eventuelt'' Siste sak: ymist – ''eventuelt'' ([[medord]]) i anna fall, i tilfelle, um so er, um so gjeld
 
=== F ===
*'''feedback''' att(er)tòla, attermelding
*'''[[fonem]]''' [[skilljod]]
*'''funksjon''' verkende
*'''funksjonalitet''' verkan (eit)
 
=== G ===
*'''garage, garasje''' bilstall
*'''[[genitiv]]''' [[eigefall]]
 
=== I ===
*'''[[imperativ]]''' [[bjodemåte]]
*'''[[indikativ]]''' [[forteljemåte]]
*'''indikasjon''' peik, ymt
*'''indikator''' visar, mælar, varslar; teikn
*'''indirekte''' umveges
*'''induksjon''' losing, utløysing; ikveikjing;
*'''indusere''' losa, løysa ut; kveikja i;
*'''[[infinitiv]]''' [[nemneform]]
*'''informasjon''' visende, vitring – '''informere''' vitra, gjeva visende; ''verte informert'' vitrast, få visende
*'''inkonsekvent''' fylgjerang, ugjenomførd
*'''integral''' (ei) samått (''matematikk'')
*'''integrere''' lema inn, samordna; sameigna (''matematikk'') – '''integrerbar''' sameigen
*'''interessant''' forvitneleg – '''interesse''': forvitna, forvitenskap, forvitnad, ans; '''interessert''': forviten, ansug; ''vere interessert'': (au) forvitnast, ansa
*'''[[interjeksjon]]''' [[ropeord]]
*'''interoperere''' samverka
*'''intervall''' bìl
*'''intervju''' spurdage, utspyrjing – '''intervjue''' spyrja ut, spyrjast med
 
=== K ===
*'''klima''' vêrlag
*'''[[konjunksjon]]''' [[bindeord]]
*'''kompatibel''' samhøv, som høver saman – '''kompatibilitet''' samhøve
*'''konsekvent''' fylgjerett, gjenomførd
*'''[[konsonant]]''' [[medljod]]
*'''koordinere''' samordna
*'''kopi''' avrìt – ''kopiere'' rìta (skriva, teikna) av
 
=== L ===
*'''litteratur''' lesnad, lester, bokheim
*'''litterær''' bokleg
*'''logisk''' tankerett


=== M ===
=== M ===
mt. = [[tal|mangtal]]
*'''median''' midlung
*'''minaret''' bønetorn
*'''[[modus]]''' [[segjemåte]] (''mål''); stoda, verkan, verkemåte; luna
*'''multi-''' mang- – ''multifunksjon(alitet)'' mangverkan
 
=== N ===
*'''[[nominativ]]''' [[nemnefall]]


=== O ===
=== O ===
o.dl. = og dilikt
*'''optimisme''' bjartsyn ''optimistisk'' bjartsynt
 
=== P ===
*'''[[perfektum]]''' [[ferdug notid]]
*'''periode''' bìl
*'''perspektiv''' syn, utsyn, synsleite
*'''pessimisme''' svartsyn ''pessimistisk'' svartsynt
*'''pisk''' svipa
*'''plakat''' uppslag
*'''plante''' vokster
*'''potensial''' moge (ò) – '''potensiell''' mogeleg
*'''praktisk''' hendig, lettvinn
*'''[[preposisjon]]''' [[styreord]]; framlegg
*'''[[presens]]''' [[notid]]
*'''presentere''' leggja fram
*'''[[preteritum]]''' [[fyrrtid]]
*'''privat''' sjølvs-sin (si, sitt, sine; min osb.) – ''mi private bok'' boki sjølvs-mi – ''dei fann seg ein privat stad'' dei fann seg ein stad sjølvs-sin
*'''problem''' vande, vandemål, spursmål, sak, uppgåva osb. – '''problematisk''' vand, vanskeleg – '''uproblematisk''' vandelaus, uvand
*'''[[pronomen]]''' [[varaord]]
 
=== R ===
 
*'''realistisk''' røyndelik ''(utsjånad)''
*'''realitet''' røynd
*'''redusere''' minska
*'''reell''' røynleg
*'''referat''' upprìt
*'''relevant''' saksvarande
*'''resultat''' fylgja, utkoma
 
=== S ===
*'''selektiv''' utveljande, koraviss, koravand
*'''signifikant''' sætande
*'''situasjon''' stoda
*'''spesiell''' serleg, viss, serskild, ser-
*'''spesifikk''' serskild, sereigen
*'''substans''' to
*'''[[substantiv]]''' [[namnord]]
*'''synergi''' samdrag
*'''[[syntaks]]''' [[setningslæra]], setningsbygnad


=== T ===
=== T ===
t.d. = til dømes
*'''taksere''' verdsetja
*'''takst''' verddage
 
=== U ===
*'''u-''' (sjå hovudordi au)
*'''ulogisk''' tankerang
*'''upraktisk''' uhendig, tungvinn
*'''[[uvular]]''' [[uvljod]]
 
=== V ===
*'''variabel''' ymis, ymsen, ymsut, ymsande; ([[namnord]]:) ymsan (''matematikk'')
*'''variant''' avbrigde
*'''variasjon''' ymsing, ymisleik
*'''variere''' ymsa
*'''variert''' mangslungen, ymis(leg)
*'''[[verb]]''' [[segnord]], [[gjerningsord]]
*'''versjon''' utgåva
*'''[[vokal]]''' [[sjølvljod]]

Versjonen frå 16. desember 2009 kl. 10:56

Lista med avløysarar for ord fyrst og fremst av latinskt, romanskt og engelskt upphav, internasjonale lånord dei kallar. Ein kann nytta slike ord i høgnorsk, men for skuld stilen bør ein vera varsam med kor mange av deim og kor ofte ein nyttar deim. Avløysarar eller umsetjingar for norskdanske ord (bokmålsord) finn du i ei eigi norskdansk-høgnorsk ordlista. Avløysarord for engelske dataord finn du i ei eigi dataordlista.


A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Æ Ø Å

A

B

  • balanse jamvekt – balansert jamvektig
  • basere tyfta
  • basis tuft
  • bilabial tvilippeljod
  • biograf livsskildrar – biografi livsskildring – biografisk livsskildrande

C

  • carport bilskur
  • case dømesoga, tilfelle
  • catering matstell(ing) – caterer matstellar

D

  • dativ sidefall
  • definere avgrensa – definisjon avgrensing
  • derivere avleida; skileigna (matematikk) – deriverbar skileigen – derivert (ei) skilått
  • direkte beinveges, bein(t)

E

  • effekt verknad
  • effektiv fljot; verksam, dugande; røynleg
  • eksempel døme
  • eksemplar næme (bok-)
  • eventuell mogeleg – Siste sak: eventuelt Siste sak: ymist – eventuelt (medord) i anna fall, i tilfelle, um so er, um so gjeld

F

  • feedback att(er)tòla, attermelding
  • fonem skilljod
  • funksjon verkende
  • funksjonalitet verkan (eit)

G

I

  • imperativ bjodemåte
  • indikativ forteljemåte
  • indikasjon peik, ymt
  • indikator visar, mælar, varslar; teikn
  • indirekte umveges
  • induksjon losing, utløysing; ikveikjing;
  • indusere losa, løysa ut; kveikja i;
  • infinitiv nemneform
  • informasjon visende, vitring – informere vitra, gjeva visende; verte informert vitrast, få visende
  • inkonsekvent fylgjerang, ugjenomførd
  • integral (ei) samått (matematikk)
  • integrere lema inn, samordna; sameigna (matematikk) – integrerbar sameigen
  • interessant forvitneleg – interesse: forvitna, forvitenskap, forvitnad, ans; interessert: forviten, ansug; vere interessert: (au) forvitnast, ansa
  • interjeksjon ropeord
  • interoperere samverka
  • intervall bìl
  • intervju spurdage, utspyrjing – intervjue spyrja ut, spyrjast med

K

  • klima vêrlag
  • konjunksjon bindeord
  • kompatibel samhøv, som høver saman – kompatibilitet samhøve
  • konsekvent fylgjerett, gjenomførd
  • konsonant medljod
  • koordinere samordna
  • kopi avrìt – kopiere rìta (skriva, teikna) av

L

  • litteratur lesnad, lester, bokheim
  • litterær bokleg
  • logisk tankerett

M

  • median midlung
  • minaret bønetorn
  • modus segjemåte (mål); stoda, verkan, verkemåte; luna
  • multi- mang- – multifunksjon(alitet) mangverkan

N

O

  • optimisme bjartsyn optimistisk bjartsynt

P

  • perfektum ferdug notid
  • periode bìl
  • perspektiv syn, utsyn, synsleite
  • pessimisme svartsyn pessimistisk svartsynt
  • pisk svipa
  • plakat uppslag
  • plante vokster
  • potensial moge (ò) – potensiell mogeleg
  • praktisk hendig, lettvinn
  • preposisjon styreord; framlegg
  • presens notid
  • presentere leggja fram
  • preteritum fyrrtid
  • privat sjølvs-sin (si, sitt, sine; min osb.) – mi private bok boki sjølvs-mi – dei fann seg ein privat stad dei fann seg ein stad sjølvs-sin
  • problem vande, vandemål, spursmål, sak, uppgåva osb. – problematisk vand, vanskeleg – uproblematisk vandelaus, uvand
  • pronomen varaord

R

  • realistisk røyndelik (utsjånad)
  • realitet røynd
  • redusere minska
  • reell røynleg
  • referat upprìt
  • relevant saksvarande
  • resultat fylgja, utkoma

S

  • selektiv utveljande, koraviss, koravand
  • signifikant sætande
  • situasjon stoda
  • spesiell serleg, viss, serskild, ser-
  • spesifikk serskild, sereigen
  • substans to
  • substantiv namnord
  • synergi samdrag
  • syntaks setningslæra, setningsbygnad

T

  • taksere verdsetja
  • takst verddage

U

  • u- (sjå hovudordi au)
  • ulogisk tankerang
  • upraktisk uhendig, tungvinn
  • uvular uvljod

V

Henta frå «https://www.ivaraasen.no/wiki/index.php?title=Uppnorskingsordlista&oldid=2797»